Go‘zallik sohasidagi masterlarga doim talab bo‘lgan. Pandemiya davrida deyarli barcha biznes yo‘nalishlari inqirozga uchragan bo‘lsa ham, go‘zallik salonlariga bo‘lgan talab yuqori bo‘ldi. Uy sharoitida o‘ziga xizmat ko‘rsata olmagan odamlar sartaroshxonalarning ochilishini uzoq kutishdi. Shu maʼlumotlarning o‘zi sartarosh va boshqa go‘zallik sohasi vakillariga bo‘lgan talabning yuqoriligini ko‘rsatadi.

Go‘zallik salonida ishlashning o‘ziga yarasha ijobiy va salbiy jihatlari  bor. Aytaylik, master o‘zi ishlaydigan salonning tashkiliy ishlari haqida qayg‘urishni istamasa, unga kovorkingda ishlash qulayroq. Mijoz kelsa, kelmasa ishlatayotgan joyiga ijara pulini to‘lash ham baʼzan alam qilishi mumkin. Go‘zallik kovorkingida esa mijoz bilangina ishlagan vaqtingiz uchun pul to‘laysiz.

Go‘zallik kovorkingida soha ustalari uchun to‘liq jihozlangan ish joylari  hamda mijozlar uchun qulay kutish zonalari bo‘ladi. Sartarosh, vizajist, kosmetolog, manikyur va pedikyur ustalari o‘zlari bilan faqat ishlatadigan parvarishlovchi vositalari, jihozlarni olib kelib, kerakli vaqt davomida ishlab ketishlari  mumkin.

**Tadbirkorlik jihatidan ham go‘zallik kovorkingini ochish foyda keltirishi mumkin:**

•     Deyarli bo‘m-bo‘sh bozor, birinchilardan bo‘lishingiz mumkin;

•     Kovorkingni 20% hududini ijaraga berishni o‘zidayoq, zararsizlik nuqtasidan o‘tganingizga xursand bo‘lishingiz mumkin.

•      Katta shaharlarda kovorkingning rentabelligi 40% ni tashkil etadi;

•     Go‘zallik kovorking biznesining asosiy afzalligi uning barqarorligi hisoblanadi.

**Go‘zallik kovorkingi uchun qulay joy**

Albatta, shahar markazi ideal lokatsiya sanaladi. Megapolis shaxarlarning katta mikrorayonlari markazida joylashish ham muvaffaqiyatli bo‘lishi mumkin.

Go‘zallik kovorkingi uchun joyning maydoni - 70 m2 dan kam bo‘lmagani maʼqul. Bitta master uchun taxminan 6-7 kvadrat metr joy ajratiladi.

**Kovorking uchun zaruriy jihozlar ro‘yxati:**

Administratorning qabul qilish stoli, divanlar, kofe stollari, kutish maydoni uchun garderob shkaf, professional kreslolar, oyna, jihozlar qo‘yish uchun tumba, kompyuter, mijozlar bilan gaplashish va ijtimoiy tarmoqlarni yuritish uchun smartfon, internet router, printer, yoritish  va audio tizimi, kofe mashinasi hamda ichimlik suvi uchun kuler xarid qilish lozim.

**Go‘zallik kovorking biznesi uchun mijozlarni qayerdan qidirish kerak?**

Go‘zallik sanoatidagi har qanday biznes kabi birinchi navbatda mijozlarning tanishlariga sizni maqtashi va tavsiya qilishlari tufayli rivojlanadi.

**Birinchi mijozlarni jalb qilish uchun siz quyidagi ishlarni bajarishingiz kerak:**

•       Ijtimoiy tarmoqlarni yuritib, ularda sozlama target reklamalarini ishga tushiring;

•      Bloger va siz kabi instagram sahifasini yuritadiganlarda kichik reklamalar berish;

•      To‘g‘ridan-to‘g‘ri sartaroshlarga, stilistlarga yozib, kovorkingning ochilishi, ijara narxlari haqida maʼlumot berish;

•      Ijtimoiy tarmoqlarda sahifangiz sifatli yuritilsin. U yerda siz bilan bog‘lanish uchun telefon raqami va aniq joylashuv manzali ko‘rsatilishi kerak.

**Go‘zallik kovorkingini ochish uchun mablag‘**

Dastlabki sarmoya  taxminan 100-200 mln so‘m atrofida bo‘ladi. Sarmoya miqdori, birinchi navbatda, binoning holatiga bog‘liq - u kapital taʼmirlashga muhtoj bo‘lsa pul miqdori ko‘tarilishi mumkin.

Go‘zallik kovorking biznesini ochish bosqichidagi qo‘shimcha xarajatlar mavjud. Masalan, IP / MCHJni ro‘yxatdan o‘tkazish; pullik reklamani rejalashtirish, veb-sayt yaratish; maʼmurlar, texnik xodimlarning ishi uchun to‘lov.

**Go‘zallik kovorkingida qancha pul ishlab topish mumkin?**

Go‘zallik maydoni egasining daromadi binoning holati, masterlarga beradigan qulayliklariga bog‘liq. Yana masterlar orasida mashhurlik darajasi, lokatsiya va ijara haqqi ham daromad miqdoriga taʼsir qiladi.  


Гўзаллик соҳасидаги мастерларга доим талаб бўлган. Пандемия даврида деярли барча бизнес йўналишлари инқирозга учраган бўлса ҳам, гўзаллик салонларига бўлган талаб юқори бўлди. Уй шароитида ўзига хизмат кўрсата олмаган одамлар сартарошхоналарнинг очилишини узоқ кутишди. Шу маълумотларнинг ўзи сартарош ва бошқа гўзаллик соҳаси вакилларига бўлган талабнинг юқорилигини кўрсатади. 

Гўзаллик салонида ишлашнинг ўзига яраша ижобий ва салбий жиҳатлари  бор. Айтайлик, мастер ўзи ишлайдиган салоннинг ташкилий ишлари ҳақида қайғуришни истамаса, унга коворкингда ишлаш қулайроқ. Мижоз келса, келмаса ишлатаётган жойига ижара пулини тўлаш ҳам баъзан алам қилиши мумкин. 

**Гўзаллик коворкингида эса мижоз билангина ишлаган вақтингиз учун пул тўлайсиз.** 

Гўзаллик коворкингида соҳа усталари учун тўлиқ жиҳозланган иш жойлари  ҳамда мижозлар учун қулай кутиш зоналари бўлади. Сартарош, визажист, косметолог, маникюр ва педикюр усталари ўзлари билан фақат ишлатадиган парваришловчи воситалари, жиҳозларни олиб келиб, керакли вақт давомида ишлаб кетишлари  мумкин. 

**Тадбиркорлик жиҳатидан ҳам гўзаллик коворкингини очиш фойда келтириши мумкин:**

•	Деярли бўм-бўш бозор, биринчилардан бўлишингиз мумкин;

•	Коворкингни 20% ҳудудини ижарага беришни ўзидаёқ, зарарсизлик нуқтасидан ўтганингизга хурсанд бўлишингиз мумкин. 

•	Катта шаҳарларда коворкингнинг рентабеллиги 40% ни ташкил этади; 

•	Гўзаллик коворкинг бизнесининг асосий афзаллиги унинг барқарорлиги ҳисобланади. 

**Гўзаллик коворкинги учун қулай жой**

Албатта, шаҳар маркази идеал локация саналади. Мегаполис шахарларнинг катта микрорайонлари марказида жойлашиш ҳам муваффақиятли бўлиши мумкин.
Гўзаллик коворкинги учун жойнинг майдони - 70 м2 дан кам бўлмагани маъқул. Битта мастер учун тахминан 6-7 квадрат метр жой ажратилади. 

**Коворкинг учун зарурий жиҳозлар рўйхати:** 

Администраторнинг қабул қилиш столи, диванлар, кофе столлари, кутиш майдони учун гардероб шкаф, профессионал креслолар, ойна, жиҳозлар қўйиш учун тумба, компьютер, мижозлар билан гаплашиш ва ижтимоий тармоқларни юритиш учун смартфон, интернет роутер, принтер, ёритиш  ва аудио тизими, кофе машинаси ҳамда ичимлик суви учун кулер харид қилиш лозим.

**Гўзаллик коворкинг бизнеси учун мижозларни қаердан қидириш керак?**

Гўзаллик саноатидаги ҳар қандай бизнес каби биринчи навбатда мижозларнинг танишларига сизни мақташи ва тавсия қилишлари туфайли ривожланади.

**Биринчи мижозларни жалб қилиш учун сиз қуйидаги ишларни бажаришингиз керак:**

•	Ижтимоий тармоқларни юритиб, уларда созлама таргет рекламаларини ишга туширинг;

•	Блогер ва сиз каби инстаграм саҳифасини юритадиганларда кичик рекламалар бериш;

•	Тўғридан-тўғри сартарошларга, стилистларга ёзиб, коворкингнинг очилиши, ижара нархлари ҳақида маълумот бериш;

•	Ижтимоий тармоқларда саҳифангиз сифатли юритилсин. У ерда сиз билан боғланиш учун телефон рақами ва аниқ жойлашув манзали кўрсатилиши керак. 

**Гўзаллик коворкингини очиш учун маблағ**

Дастлабки сармоя  тахминан 100-200 млн сўм атрофида бўлади. Сармоя миқдори, биринчи навбатда, бинонинг ҳолатига боғлиқ - у капитал таъмирлашга муҳтож бўлса пул миқдори кўтарилиши мумкин. 

Гўзаллик коворкинг бизнесини очиш босқичидаги қўшимча харажатлар мавжуд. Масалан, ИП / МЧЖни рўйхатдан ўтказиш; пуллик рекламани режалаштириш, веб-сайт яратиш; маъмурлар, техник ходимларнинг иши учун тўлов.

**Гўзаллик коворкингида қанча пул ишлаб топиш мумкин?** 

Гўзаллик майдони эгасининг даромади бинонинг ҳолати, мастерларга берадиган қулайликларига боғлиқ. Яна мастерлар орасида машҳурлик даражаси, локация ва ижара ҳаққи ҳам даромад миқдорига таъсир қилади.  


Go‘zallik sohasidagi masterlarga doim talab bo‘lgan. Pandemiya davrida deyarli barcha biznes yo‘nalishlari inqirozga uchragan bo‘lsa ham, go‘zallik salonlariga bo‘lgan talab yuqori bo‘ldi. 

Гўзаллик соҳасидаги мастерларга доим талаб бўлган. Пандемия даврида деярли барча бизнес йўналишлари инқирозга учраган бўлса ҳам, гўзаллик салонларига бўлган талаб юқори бўлди. 

large_g'oya sayt.jpg

medium_g'oya sayt.jpg

small_g'oya sayt.jpg

thumbnail_g'oya sayt.jpg

g'oya sayt.jpg

Zamonaviy va daromadli biznes: Go‘zallik kovorkingini tashkil etish

Замонавий ва даромадли бизнес: Гўзаллик коворкингини ташкил этиш

Biznes G'oya

Бизнес Ғоя

Maqolalar

Мақолалар

Shaxsiy rivojlanish

Шахсий ривожланиш

Marketing

Маркетинг

Biznesning asoschisi fransiyalik botanik Patrik Blan sanaladi. U Parij binolarining zerikarli devorlarida vertikal bog‘larni yaratgan. Shahar bog‘dorchiligi g‘oyasi tadbirkorlarga maʼqul keldi va bu yo‘nalish muvaffaqiyatli rivojlandi. Vertikal bog‘larning mashhurlik to‘lqini G‘arbiy Yevropa, Osiyo, Amerikadan o‘tib, nihoyat O‘zbekistonga yetib keldi.

Bugungi kunda fitodevorlar ichki bozorda yangilik bo‘lib, tez mashhurlikka erishmoqda. Poytaxtimizda fitodevorlar ishlab chiqarish va o‘rnatish bo‘yicha bir qancha korxonalar faoliyat ko‘rsatmoqda. Ammo ko‘pgina yirik shaharlarda hali ham bunday kompaniyalar mavjud emas. Bu sizning shahringizda birinchi bo‘lib istiqbolli biznes g‘oyani amalga oshirish uchun ajoyib imkoniyatdir.

Tadbirkorlikning bu turi o‘simliklar va landshaft dizaynni yaxshi ko‘radigan odamlarga ko‘proq mos keladi. Qaysi o‘simliklar yaxshi ildiz otishi, ularni qanday tanlash va g‘amxo‘rlik qilish kerakligi haqidagi bilimlar biznes egasiga foydali bo‘ladi. Biroq, eng muhimi, tashkilotning vakolatli boshqaruvi sanaladi. Chunki o‘simliklar bo‘yicha mutaxassisni ishga olishingiz mumkin.

**Biznesning plyuslari:**

•  zamonaviy ommabop mahsulotni taqdim etish imkoniyati;

• nisbatan raqobat bo‘lmagan soha;

• 20 million so‘mgacha bo‘lgan investitsiyalar bilan biznesni boshlash imkoniyati;

• yuqori qiziqish;

• yil davomida faoliyat yuritadigan biznes;

• ruxsatnomalar shart emas;

• ofis talab qilinmaydi;

• murakkab bo‘lmagan texnologiya.

**Biznesning minuslari:**

• maxsus bilim talab qilinadi;

• ishlab chiqarish uchun asbob-uskunalar.

Fitodevor nima va ularda qanday qilib pul ishlash mumkin?

Shahar aholisiga tabiat, yashillik, toza havo yetishmaydi. Shuning uchun fitodevorlar butun dunyo bo‘ylab mashhurlikka erishdi. Bundan tashqari, fitodevorlar interyer dizaynida ixcham yechim hisoblanadi.

Fitodevor - bu metall yoki plastmassa profillardan yasalgan struktura bo‘lib, unda tirik xonaki o‘simliklar ekilgan kichik tuvaklar o‘rnatiladi. U sug‘orish uchun taymerga ega bo‘lgan maxsus tizim bilan jihozlangan.

**Fitodevorlarning asosiy mijozlari:**

• Savdo markazlari.

• O‘z ofisini bezashga intilayotgan yirik kompaniyalar.

• Umumiy ovqatlanish, chakana savdo do‘konlari, jamoat joylari, klublar.

• Shahar hokimiyati organlari.

• Uyining ichki qismini bezashni xohlovchi xususiy mijozlar.

Fitodevorlar tirik, sunʼiy va barqaror o‘simliklardan keladi. Bu ishlab chiqarish texnologiyasi, xizmatlar to‘plami va ularning narxi bog‘liq bo‘lgan turli yo‘nalishlardir. Shuning uchun fitobiznesning yo‘nalishi bo‘yicha oldindan qaror qabul qilish tavsiya etiladi. Bundan tashqari, dastlabki bosqichda siz tashkilotingiz taqdim etadigan xizmatlar ro‘yxatini belgilashingiz kerak. Bu fitodevorlar uchun tuzilmalarni ishlab chiqarish, o‘rnatish va o‘rnatilgan fitodevorlarga texnik xizmat ko‘rsatish. Ideal holda, tashkilot mijoz uchun qulay va tadbirkor uchun foydali bo‘lgan to‘liq xizmatlarni taqdim etishi kerak.

Ushbu biznesda o‘simliklarni yetishtirish va butun modulni o‘rnatish texnologiyasi bilan bog‘liq ko‘plab jihatlar mavjud.

Birinchidan, o‘simliklarni tanlashda turli parametrlarni hisobga olish kerak: yorug‘lik, xona harorati va boshqalar.

Ikkinchidan, xonaki o‘simliklarni sotib olish masalasini hal qilish kerak: ishonchli yetkazib beruvchilarni topish yoki o‘simliklarni yetishtirish mumkin.

Pul masalasi: sarmoya va qancha pul topish?

Fitodevor biznesining afzalliklaridan biri minimal investitsiyadir. Biznesni boshlash uchun qancha pul kerakligini hisoblab chiqamiz:

Biznesni ro‘yxatdan o‘tkazish – 2 million so‘m

Boshlang‘ich materiallar – 4 million so‘m

Reklama va shaxsiy veb-sayt – 20 million so‘m .

Xodimlar uchun ish haqi (1 landshaft dizayneri, 1 menejer, 1 montajchi) - oyiga 15 million so‘mgacha. Lekin siz 1 nafar xodimga bir nechta funksiyalarni belgilash orqali boshida bu turdagi xarajatlarni tejashingiz mumkin.

Shunday qilib, boshida sizga taxminan 41 million so‘m kerak bo‘ladi.

1 ta buyurtmaning o‘rtacha narxi 6 million so‘mni tashkil qiladi. Shunday qilib, ishning birinchi oylarida foyda taxminan 9 million so‘mni tashkil qiladi. Oylik daromad buyurtmalar soni va ko‘lamiga bog‘liq. Mavjud kompaniyalar tajribasiga ko‘ra, ushbu biznesda siz har oy 95 million so‘m “toza” daromad olishingiz mumkin. Fitodevorlardagi biznes yuqori rentabellik va tez qoplanishi bilan ajralib turadi: yuqori marja tufayli biznes birinchi oylardayoq o‘zini oqlaydi.

Fitodevorlar targ‘iboti

Ushbu biznesni tashkil etishda xizmatni to‘g‘ri taklif qilish juda muhimdir. Fitodevorlar nisbatan yangi mahsulot bo‘lib, ko‘pchilik ular haqida eshitmagan. Mijoz ongli ravishda fitodevorni o‘rnatish zarurati to‘g‘risidagi qarorga kelishi kerak. Buning uchun reklama kampaniyasi fitodevorlarning foydalari haqida maʼlumotni yetkazishi kerak.

Mijozlarni jalb qilish uchun ushbu maʼlumotni korxona veb-saytida joylanadi. U yerda umumiy maʼlumot, ish namunalarining fotosurati, narxlar va xi zmatlar ro‘yxati, bog‘lanish uchun kontaktlar va tezkor buyurtma berish oynasi  bo‘ladi. Turli ijtimoiy tarmoqlarda ham sahifa ochish yordam beradi. Ish namunalarini ko‘rsatish va potensial mijozlar bilan muloqot qilish mumkin bo‘lgan guruhlar minimal xarajat bilan maksimal samarani olishga imkoniyatdir.

Shuningdek, siz tashqi reklamadan foydalanishingiz mumkin: bannerlar, eʼlonlar taxtalarida reklama va hk. Asosiysi, isteʼmolchiga maʼlumotni to‘g‘ri yetkazish va fitodevorni sotib olish qanchalik foydali ekanligini tushuntirishdir.


Бизнеснинг асосчиси франциялик ботаник Патрик Блан саналади. У Париж биноларининг зерикарли деворларида вертикал боғларни яратган. Шаҳар  боғдорчилиги ғояси тадбиркорларга маъқул келди ва бу йўналиш муваффақиятли ривожланди. Вертикал боғларнинг машҳурлик тўлқини Ғарбий Европа, Осиё, Америкадан ўтиб, ниҳоят Ўзбекистонга етиб келди.

Бугунги кунда фитодеворлар ички бозорда янгилик бўлиб, тез машҳурликка эришмоқда. Пойтахтимизда фитодеворлар ишлаб чиқариш ва ўрнатиш бўйича бир қанча корхоналар фаолият кўрсатмоқда. Аммо кўпгина йирик шаҳарларда ҳали ҳам бундай компаниялар мавжуд эмас. Бу сизнинг шаҳрингизда биринчи бўлиб истиқболли бизнес ғояни амалга ошириш учун ажойиб имкониятдир.

Тадбиркорликнинг бу тури ўсимликлар ва ландшафт дизайнни яхши кўрадиган одамларга кўпроқ мос келади. Қайси ўсимликлар яхши илдиз отиши, уларни қандай танлаш ва ғамхўрлик қилиш кераклиги ҳақидаги билимлар бизнес эгасига фойдали бўлади. Бироқ, энг муҳими, ташкилотнинг ваколатли бошқаруви саналади. Чунки ўсимликлар бўйича мутахассисни ишга олишингиз мумкин. 

**Бизнеснинг плюслари:** 

•	замонавий оммабоп маҳсулотни тақдим этиш имконияти;

•	нисбатан рақобат бўлмаган соҳа;

•	20 миллион сўмгача бўлган инвестициялар билан бизнесни бошлаш имконияти;

•	юқори қизиқиш;

•	йил давомида фаолият юритадиган бизнес;

•	рухсатномалар шарт эмас;

•	офис талаб қилинмайди;

•	мураккаб бўлмаган технология.

**Бизнеснинг минуслари:** 

•	махсус билим талаб қилинади;

•	ишлаб чиқариш учун асбоб-ускуналар.

Фитодевор нима ва уларда қандай қилиб пул ишлаш мумкин?

Шаҳар аҳолисига табиат, яшиллик, тоза ҳаво етишмайди. Шунинг учун фитодеворлар бутун дунё бўйлаб машҳурликка эришди. Бундан ташқари, фитодеворлар интерьер дизайнида ихчам ечим ҳисобланади.

Фитодевор - бу металл ёки пластмасса профиллардан ясалган структура бўлиб, унда тирик хонаки ўсимликлар экилган кичик туваклар ўрнатилади. У суғориш учун таймерга эга бўлган махсус тизим билан жиҳозланган.

**Фитодеворларнинг асосий мижозлари:**

• Савдо марказлари.

• Ўз офисини безашга интилаётган йирик компаниялар.

• Умумий овқатланиш, чакана савдо дўконлари, жамоат жойлари, клублар.

• Шаҳар ҳокимияти органлари.

• Уйининг ички қисмини безашни хоҳловчи хусусий мижозлар.

Фитодеворлар тирик, сунъий ва барқарор ўсимликлардан келади. Бу ишлаб чиқариш технологияси, хизматлар тўплами ва уларнинг нархи боғлиқ бўлган турли йўналишлардир. Шунинг учун фитобизнеснинг йўналиши бўйича олдиндан қарор қабул қилиш тавсия этилади. Бундан ташқари, дастлабки босқичда сиз ташкилотингиз тақдим этадиган хизматлар рўйхатини белгилашингиз керак. Бу фитодеворлар учун тузилмаларни ишлаб чиқариш, ўрнатиш ва ўрнатилган фитодеворларга техник хизмат кўрсатиш. Идеал ҳолда, ташкилот мижоз учун қулай ва тадбиркор учун фойдали бўлган тўлиқ хизматларни тақдим этиши керак.
Ушбу бизнесда ўсимликларни етиштириш ва бутун модулни ўрнатиш технологияси билан боғлиқ кўплаб жиҳатлар мавжуд.

Биринчидан, ўсимликларни танлашда турли параметрларни ҳисобга олиш керак: ёруғлик, хона ҳарорати ва бошқалар.

Иккинчидан, хонаки ўсимликларни сотиб олиш масаласини ҳал қилиш керак: ишончли етказиб берувчиларни топиш ёки ўсимликларни етиштириш мумкин. 
Пул масаласи: сармоя ва қанча пул топиш? 

Фитодевор бизнесининг афзалликларидан бири минимал инвестициядир. Бизнесни бошлаш учун қанча пул кераклигини ҳисоблаб чиқамиз:

Бизнесни рўйхатдан ўтказиш – 2 миллион сўм 

Бошланғич материаллар – 4 миллион сўм 

Реклама ва шахсий веб-сайт – 20 миллион сўм .

Ходимлар учун иш ҳақи (1 ландшафт дизайнери, 1 менежер, 1 монтажчи) - ойига 15 миллион сўмгача. Лекин сиз 1 нафар ходимга бир нечта функцияларни белгилаш орқали бошида бу турдаги харажатларни тежашингиз мумкин.

Шундай қилиб, бошида сизга тахминан 41 миллион сўм керак бўлади.

1 та буюртманинг ўртача нархи 6 миллион сўмни ташкил қилади. Шундай қилиб, ишнинг биринчи ойларида фойда тахминан 9 миллион сўмни ташкил қилади. Ойлик даромад буюртмалар сони ва кўламига боғлиқ. Мавжуд компаниялар тажрибасига кўра, ушбу бизнесда сиз ҳар ой 95 миллион сўм «тоза» даромад олишингиз мумкин. Фитодеворлардаги бизнес юқори рентабеллик ва тез қопланиши билан ажралиб туради: юқори маржа туфайли бизнес биринчи ойлардаёқ ўзини оқлайди. 

**Фитодеворлар тарғиботи** 

Ушбу бизнесни ташкил этишда хизматни тўғри таклиф қилиш жуда муҳимдир. Фитодеворлар нисбатан янги маҳсулот бўлиб, кўпчилик улар ҳақида эшитмаган. Мижоз онгли равишда фитодеворни ўрнатиш зарурати тўғрисидаги қарорга келиши керак. Бунинг учун реклама кампанияси фитодеворларнинг фойдалари ҳақида маълумотни етказиши керак. 

Мижозларни жалб қилиш учун ушбу маълумотни корхона веб-сайтида жойланади. У ерда умумий маълумот, иш намуналарининг фотосурати, нархлар ва хи зматлар рўйхати, боғланиш учун контактлар ва тезкор буюртма бериш ойнаси  бўлади. Турли ижтимоий тармоқларда ҳам саҳифа очиш ёрдам беради. Иш намуналарини кўрсатиш ва потенциал мижозлар билан мулоқот қилиш мумкин бўлган гуруҳлар минимал харажат билан максимал самарани олишга имкониятдир. 

Шунингдек, сиз ташқи рекламадан фойдаланишингиз мумкин: баннерлар, эълонлар тахталарида реклама ва ҳк. Асосийси, истеъмолчига маълумотни тўғри етказиш ва фитодеворни сотиб олиш қанчалик фойдали эканлигини тушунтиришдир.


Biznesning asoschisi fransiyalik botanik Patrik Blan sanaladi. 

Бизнеснинг асосчиси франциялик ботаник Патрик Блан саналади. 

Fitodevorlarni ishlab chiqarish va o‘rnatish biznesi – birinchilardan bo‘ling!

Фитодеворларни ишлаб чиқариш ва ўрнатиш бизнеси – биринчилардан бўлинг!

Biznes Rivoj tadbirkorlik, ishlab chiqarish, shaxsiy rivojlanish, marketing va reklama sohalari bo’yicha bilimingizni oshirish va rivojlanish uchun eng sifatli bilim manbaasidir

Бизнес Ривож тадбиркорлик, ишлаб чиқариш, шахсий ривожланиш, маркетинг ва реклама соҳалари бўйича билимингизни ошириш ва ривожланиш учун энг сифатли билим манбаасидир

"Kuchli odamlar doim soddaligi bilan ajralib turadi"

"Кучли одамлар доим соддалиги билан ажралиб туради"

“ZAMONA RANO” – O‘zbekistonda tabiiy o‘simliklardan mahsulotlar ishlab chiqarish bo‘yicha yetakchi, yuqori texnologiyali ishlab chiqarish va zamonaviy infratuzilmaga ega korxonalardan biri sanaladi. Choy ichish Sharqda eng sevimli mashg‘ulotlardan biri sanaladi. Xalqimizning oila bilan bog‘liq eng chiroyli an’anasiga asoslanib o‘z biznesini qurgan “ZAMONA RANO” kompaniyasi shifobaxsh va o‘ziga xos giyohli choylarni ishlab chiqaradi. 

 “ZAMONA RANO” brendining tog‘larda o‘sgan, qo‘lda terilgan tabiiy giyohlardan  tayyorlangan xushbo‘y va shifobaxsh choylari xaridor qo‘liga yetib kelguniga qadar bir qancha murakkab bosqichlarni bosib o‘tadi. Tog‘li hududlarda yovvoyi giyohlarni yig‘ish, maxsus bog‘larda dorivor o‘tlarni yetishtirish, ularni terib, tabiiy holatda quritish, shifobaxsh giyohlardan tayyorlanadigan choylarning tarkibidagi xom ashyo sifatini nazorat qilish kabi bir qancha jarayonlar malakali mutaxassislar tomonidan amalga oshiriladi. 

“ZAMONA RANO” korxonasining ishlab chiqarish zonasi Toshkent viloyati Parkent tumanidagi ekologik toza tog‘li hududda joylashgan Nomdanak qishlog‘ida joylashgan. Ishlab chiqarishi zonasi 19 gektar yer va 101 gektar ekin maydonini o‘z ichiga oladi. 

Korxona o‘z ishlab chiqarish faoliyatini 2006 yilda boshlagan. “ZAMONA RANO” korxonasining asosiy qadriyatlaridan biri bu 100% tabiiy ekologik toza xom ashyolardan foydalanish va o‘z ishlab chiqarish jarayonlarida ekologiyaga zarar yetkazmaslikdir. Korxonaning ishlab chiqarish quvvati ayni damda yiliga 31,5 million qadoqni tashkil etadi. 
Korxonadagi zamonaviy avtomatlashtirilgan liniya xom ashyoni qayta ishlashning ehtiyotkor rejimlari bilan barcha texnologiya standartlariga rioya qilish hamda giyohlarning shifobaxshligini to‘liq saqlab qolish imkonini beradi. O‘z xomashyo bazasi, avtomatlashtirilgan ishlab chiqarish, sertifikatlangan laboratoriya va malakali kadrlar kafolatlangan mahsulot sifatini ta’minlaydi.

**Shifobaxsh choyni tayyorlash oson emas** 

Shifobaxsh giyohli choylar choynaklarimizga tushishdan avval ishlab chiqarishning 7 bosqichidan o‘tadi.

Xodimlar kerakli giyohlarni to‘plashni tugatgandan so‘ng, ular katta xonalardagi qamish to‘shalgan maydonga yoyiladi. Xona harorati bir me’yorda ushlanib, giyohlarning tabiiy qurishi uchun sharoit yaratiladi. Muayyan vaqtdan so‘ng, quritilgan xom ashyo saralash bosqichidan o‘tadi. Dorivor o‘tlar begona o‘tlardan ajratiladi.

Uchinchi bosqichda maxsus uskunalar xom ashyoni kerakli o‘lchamda maydalaydi. Keyinchalik, xom ashyo qismlarga bo‘linadi. Qadoqlash jarayoni ham avtomatlashtirilgan bo‘lsa ham, korxona ishchilari bu jarayonni uzluksiz nazorat qilishadi. 

Yakuniy bosqichda qadoq muhrlanib, unga ishlab chiqarish sanasi yoziladi. Tayyor mahsulot korxona omboriga karantin uchun saqlanadi. Ma’lum muddat o‘tgach tayyor mahsulot sifat nazorati va mikrobiologik sinovdan o‘tkaziladi. Sinovlardan muvaffaqiyatli o‘tgan tayyor mahsulotlar iste’molchilar tomon yo‘l oladi. 

**Biznesga ilmiy yondashuv**

Yuqori sifat standartlariga muvofiq bo‘lish uchun “ZAMONA RANO” kompaniyasi ishlab chiqarishga ilmiy yondashadi. Maxsus laboratoriyada xodimlar ishlab chiqarishni nazorat qiladi, shuningdek, mahsulot ishlab chiqarishni takomillashtirishning ilmiy usullarini ishlab chiqadi. Muammo yuzaga kelganda, ularni bartaraf etish yo‘nalishlarini aniqlaydi.

**“ZAMONA RANO” kompaniyasi haqida qiziqarli faktlar**

• Ekologiyaga e’tibori balandligi bilan ajralib turadi. Sifatsiz yoki muddati o‘tgan tovarlarni yerga ko‘mgan holda utilizatsiya qilinadi.

• Ko‘pgina mahsulotlar Ibn Sino “Tib qonunlari”ga asoslanib tayyorlanadi. 

• Dorivor giyohlar, damlamalar, choylar, kepaklar xorijda o‘z xaridorlariga ega. Ayni paytda “ZAMONA RANO” mahsulotlari Rossiya, Qirg‘iziston, Armaniston, Ukraina, Mo‘g‘uliston, Moldova, Gruziya, AQShga eksport qilinadi. 

**Mahsulotlar va sertifikatlar**

Bugungi kunda kompaniya assortimentida 120 dan ortiq nomdagi mahsulotlar kiradi. Ularning aksariyati salomatlik, immunitetni oshirish, go‘zallik uchun xizmat qiladi. 
Shifobaxsh giyohlar va tabobatni yangi bosqichga olib chiqqan korxona sifatida “ZAMONA RANO” brendidan bo‘lajak tadbirkorlar  va marketologlar ko‘p narsa o‘rganishlari mumkin.


“ZAMONA RANO” – Ўзбекистонда табиий ўсимликлардан маҳсулотлар ишлаб чиқариш бўйича етакчи, юқори технологияли ишлаб чиқариш ва замонавий инфратузилмага эга корхоналардан бири саналади. Чой ичиш Шарқда энг севимли машғулотлардан бири саналади. Халқимизнинг оила билан боғлиқ энг чиройли анъанасига асосланиб ўз бизнесини қурган “ZAMONA RANO” компанияси шифобахш ва ўзига хос гиёҳли чойларни ишлаб чиқаради. 

 “ZAMONA RANO” брендининг тоғларда ўсган, қўлда терилган табиий гиёҳлардан  тайёрланган хушбўй ва шифобахш чойлари харидор қўлига етиб келгунига қадар бир қанча мураккаб босқичларни босиб ўтади. Тоғли ҳудудларда ёввойи гиёҳларни йиғиш, махсус боғларда доривор ўтларни етиштириш, уларни териб, табиий ҳолатда қуритиш, шифобахш гиёҳлардан тайёрланадиган чойларнинг таркибидаги хом ашё сифатини назорат қилиш каби бир қанча жараёнлар малакали мутахассислар томонидан амалга оширилади. 

“ZAMONA RANO” корхонасининг ишлаб чиқариш зонаси Тошкент вилояти Паркент туманидаги экологик тоза тоғли ҳудудда жойлашган Номданак қишлоғида жойлашган. Ишлаб чиқариши зонаси 19 гектар ер ва 101 гектар экин майдонини ўз ичига олади. 

Корхона ўз ишлаб чиқариш фаолиятини 2006 йилда бошлаган. “ZAMONA RANO” корхонасининг асосий қадриятларидан бири бу 100% табиий экологик тоза хом ашёлардан фойдаланиш ва ўз ишлаб чиқариш жараёнларида экологияга зарар етказмасликдир. Корхонанинг ишлаб чиқариш қуввати айни дамда йилига 31,5 миллион қадоқни ташкил этади. 

Корхонадаги замонавий автоматлаштирилган линия хом ашёни қайта ишлашнинг эҳтиёткор режимлари билан барча технология стандартларига риоя қилиш ҳамда гиёҳларнинг шифобахшлигини тўлиқ сақлаб қолиш имконини беради. Ўз хомашё базаси, автоматлаштирилган ишлаб чиқариш, сертификатланган лаборатория ва малакали кадрлар кафолатланган маҳсулот сифатини таъминлайди.

**Шифобахш чойни тайёрлаш осон эмас** 

Шифобахш гиёҳли чойлар чойнакларимизга тушишдан аввал ишлаб чиқаришнинг 7 босқичидан ўтади.

Ходимлар керакли гиёҳларни тўплашни тугатгандан сўнг, улар катта хоналардаги қамиш тўшалган майдонга ёйилади. Хона ҳарорати бир меъёрда ушланиб, гиёҳларнинг табиий қуриши учун шароит яратилади. Муайян вақтдан сўнг, қуритилган хом ашё саралаш босқичидан ўтади. Доривор ўтлар бегона ўтлардан ажратилади.

Учинчи босқичда махсус ускуналар хом ашёни керакли ўлчамда майдалайди. Кейинчалик, хом ашё қисмларга бўлинади. Қадоқлаш жараёни ҳам автоматлаштирилган бўлса ҳам, корхона ишчилари бу жараённи узлуксиз назорат қилишади. 

Якуний босқичда қадоқ муҳрланиб, унга ишлаб чиқариш санаси ёзилади. Тайёр маҳсулот корхона омборига карантин учун сақланади. Маълум муддат ўтгач тайёр маҳсулот сифат назорати ва микробиологик синовдан ўтказилади. Синовлардан муваффақиятли ўтган тайёр маҳсулотлар истеъмолчилар томон йўл олади. 

**Бизнесга илмий ёндашув**

Юқори сифат стандартларига мувофиқ бўлиш учун “ZAMONA RANO” компанияси ишлаб чиқаришга илмий ёндашади. Махсус лабораторияда ходимлар ишлаб чиқаришни назорат қилади, шунингдек, маҳсулот ишлаб чиқаришни такомиллаштиришнинг илмий усулларини ишлаб чиқади. Муаммо юзага келганда, уларни бартараф этиш йўналишларини аниқлайди.

**“ZAMONA RANO” компанияси ҳақида қизиқарли фактлар**

• Экологияга эътибори баландлиги билан ажралиб туради. Сифатсиз ёки муддати ўтган товарларни ерга кўмган ҳолда утилизация қилинади.

• Кўпгина маҳсулотлар Ибн Сино “Тиб қонунлари”га асосланиб тайёрланади. 

• Доривор гиёҳлар, дамламалар, чойлар, кепаклар хорижда ўз харидорларига эга. Айни пайтда “ZAMONA RANO” маҳсулотлари Россия, Қирғизистон, Арманистон, Украина, Мўғулистон, Молдова, Грузия, АҚШга экспорт қилинади. 

**Маҳсулотлар ва сертификатлар**

Бугунги кунда компания ассортиментида 120 дан ортиқ номдаги маҳсулотлар киради. Уларнинг аксарияти саломатлик, иммунитетни ошириш, гўзаллик учун хизмат қилади. 

Шифобахш гиёҳлар ва табобатни янги босқичга олиб чиққан корхона сифатида “ZAMONA RANO” брендидан бўлажак тадбиркорлар  ва маркетологлар кўп нарса ўрганишлари мумкин.


“ZAMONA RANO” – O‘zbekistonda tabiiy o‘simliklardan mahsulotlar ishlab chiqarish bo‘yicha yetakchi, yuqori texnologiyali ishlab chiqarish va zamonaviy infratuzilmaga ega korxonalardan biri sanaladi.

“ZAMONA RANO” – Ўзбекистонда табиий ўсимликлардан маҳсулотлар ишлаб чиқариш бўйича етакчи, юқори технологияли ишлаб чиқариш ва замонавий инфратузилмага эга корхоналардан бири саналади. 

large_maqola.jpg

medium_maqola.jpg

small_maqola.jpg

thumbnail_maqola.jpg

maqola.jpg

"ZAMONA RANO" – tabobatga asoslangan sog‘lom biznes

"ZAMONA RANO" – табобатга асосланган соғлом бизнес

O‘zbekiston Musulmonlar idorasi 30-iyun payshanba kuni Zulhijja oyining 1-kuni ekanini ma’lum qildi. Unga ko‘ra, Qurbon Hayiti 9-iyul — shanba kuniga to‘g‘ri keladi. O‘zbekistonliklar ketma-ket 4 kun dam oladilar.
  
O‘zbekiston Musulmonlar idorasi bugun — 30 iyun payshanba kuni Zulhijja oyining 1-kuni ekanini ma’lum qildi.

Shunga ko‘ra, Qurbon Hayiti 9 iyul — shanba kuniga to‘g‘ri keladi.

Prezident farmoniga ko‘ra, Qurbon Hayiti arafasida barcha uchun (ish haftasining turidan qat’i nazar) ketma-ket 4 kun dam olish kunlari bo‘ladi:

9 iyul — Qurbon hayiti bayram kuni;
10 iyul — yakshanba, odatiy dam olish kuni;
11 iyul — dushanba, qo‘shimcha dam olish kuni;
12 iyul — seshanba, ko‘chirilgan qo‘shimcha dam olish kuni (16 iyul — shanba kunidan).

manba: gazeta.uz

Ўзбекистон Мусулмонлар идораси 30 июнь пайшанба куни Зулҳижжа ойининг 1-куни эканини маълум қилди. Унга кўра, Қурбон Ҳайити 9 июль — шанба кунига тўғри келади. Ўзбекистонликлар кетма-кет 4 кун дам оладилар.

Ўзбекистон Мусулмонлар идораси бугун — 30 июнь пайшанба куни Зулҳижжа ойининг 1-куни эканини маълум қилди.

Шунга кўра, Қурбон Ҳайити 9 июль — шанба кунига тўғри келади.

Президент фармонига кўра, Қурбон Ҳайити арафасида барча учун (иш ҳафтасининг туридан қатъи назар) кетма-кет 4 кун дам олиш кунлари бўлади:

9 июль — Қурбон ҳайити байрам куни;
10 июль — якшанба, одатий дам олиш куни;
11 июль — душанба, қўшимча дам олиш куни;
12 июль — сешанба, кўчирилган қўшимча дам олиш куни (16 июль — шанба кунидан).

манба: gazeta.uz

O‘zbekiston Musulmonlar idorasi 30-iyun payshanba kuni Zulhijja oyining 1-kuni ekanini ma’lum qildi. 

Ўзбекистон Мусулмонлар идораси 30 июнь пайшанба куни Зулҳижжа ойининг 1-куни эканини маълум қилди.

large_n7.jpg

medium_n7.jpg

small_n7.jpg

thumbnail_n7.jpg

n7.jpg

Qurbon Hayiti 9-iyul — shanba kuniga to‘g‘ri keladi

Қурбон Ҳайити 9 июль — шанба кунига тўғри келади

Янгиликлар Янгиликлар Янгиликлар

Yangiliklar

Янгиликлар

Oʻzbekistonda 2022-yil 1-iyuldan elektr va gaz tariflariga oʻzgartirishlar kiritilmaydi. Bu haqda Energetika vazirligi ma’lum qildi.

Qayd etilishicha, hozirda jamoatchilik muhokamasiga qoʻyilgan Vazirlar Mahkamasining “Yoqilgʻi-energetika resurslari narxlarini oʻzgartirish toʻgʻrisida”gi qarori loyihasi ishchi guruh tomonidan oʻrganilyapti.

Mazkur loyiha doirasida fuqarolardan mingdan ortiq murojaat kelib tushgan boʻlib, ayni paytda Energetika vazirligi, Moliya vazirligi, Iqtisodiy taraqqiyot va kambagʻallikni qisqartirish vazirligi mutaxassislari tomonidan oʻrganilib, tahlil qilinmoqda.

Qabul qilingan takliflar boʻyicha barcha xulosalar va mutaxassislarning xulosalari taqdim etilgandan soʻng, ushbu masala boʻyicha yakuniy va tegishli qaror qabul qilinishi aytilgan.

Qabul qilingan me’yoriy-huquqiy hujjatlarga koʻra, tariflarning oʻzgarishi hukumat qarori qabul qilingan kundan boshlab 15 kundan keyin kuchga kiradi. Shu munosabat bilan, 1-iyuldan elektr va gaz tariflariga oʻzgartirishlar kiritilmaydi.

Avvalroq “Yoqilgʻi-energetika resurslarining narxlarini oʻzgartirish toʻgʻrisida” hukumat qarori loyihasi muhokamaga qoʻyilgandi.

Elektr va gaz tariflariga ijtimoiy norma kiritilib, aholining koʻp energiya sarflaydigan (nisbatan oʻziga toʻq) qatlami xarajatlarini budjetdan subsidiyalash qisqartiriladi.

manba: kun.uz

Ўзбекистонда 2022 йил 1 июлдан электр ва газ тарифларига ўзгартиришлар киритилмайди. Бу ҳақда Энергетика вазирлиги маълум қилди.

Қайд этилишича, ҳозирда жамоатчилик муҳокамасига қўйилган Вазирлар Маҳкамасининг “Ёқилғи-энергетика ресурслари нархларини ўзгартириш тўғрисида”ги қарори лойиҳаси ишчи гуруҳ томонидан ўрганиляпти.

Мазкур лойиҳа доирасида фуқаролардан мингдан ортиқ мурожаат келиб тушган бўлиб, айни пайтда Энергетика вазирлиги, Молия вазирлиги, Иқтисодий тараққиёт ва камбағалликни қисқартириш вазирлиги мутахассислари томонидан ўрганилиб, таҳлил қилинмоқда.

Қабул қилинган таклифлар бўйича барча хулосалар ва мутахассисларнинг хулосалари тақдим этилгандан сўнг, ушбу масала бўйича якуний ва тегишли қарор қабул қилиниши айтилган.

Қабул қилинган меъёрий-ҳуқуқий ҳужжатларга кўра, тарифларнинг ўзгариши ҳукумат қарори қабул қилинган кундан бошлаб 15 кундан кейин кучга киради. Шу муносабат билан, 1 июлдан электр ва газ тарифларига ўзгартиришлар киритилмайди.

Аввалроқ “Ёқилғи-энергетика ресурсларининг нархларини ўзгартириш тўғрисида” ҳукумат қарори лойиҳаси муҳокамага қўйилганди.

Электр ва газ тарифларига ижтимоий норма киритилиб, аҳолининг кўп энергия сарфлайдиган (нисбатан ўзига тўқ) қатлами харажатларини бюджетдан субсидиялаш қисқартирилади.

манба: kun.uz

O‘zbekistonda 2022 yil 1 iyuldan elektr va gaz tariflariga o‘zgartirishlar kiritilmaydi. Bu haqda Energetika vazirligi ma’lum qildi.


Ўзбекистонда 2022 йил 1 июлдан электр ва газ тарифларига ўзгартиришлар киритилмайди. Бу ҳақда Энергетика вазирлиги маълум қилди.


large_n6.jpg

medium_n6.jpg

small_n6.jpg

thumbnail_n6.jpg

n6.jpg

1 iyuldan elektr va gaz tariflariga o‘zgartirishlar kiritilmasligi ma’lum qilindi

1 июлдан электр ва газ тарифларига ўзгартиришлар киритилмаслиги маълум қилинди

“Wikipediada 100 nafar oʻzbek alloma va mutafakkirlari haqida maʼlumotlar bazasi yaratiladi” — prezident.

Yoshlar kuni munosabati bilan boʻlib oʻtayotgan tadbirda prezident Shavkat Mirziyoyev internetda oʻzbek milliy kontentini yaratish va rivojlantirish uchun 10 mlrd soʻm mablagʻ ajratilishini aytdi.

“Hozir Wikipedia tarmogʻida Oʻzbekiston haqida 10 mingtadan ortiq maqolalar borligini eshitib xursand boʻldim. Ana shu tajriba asosida, internet tarmogʻida oʻzbek milliy kontentini rivojlantirish dasturi amalga oshiriladi”, dedi davlat rahbari.

Qayd etilishicha, Oʻzbekiston tarixini matnli va video kontentlar orqali targʻib qilishga alohida eʼtibor qaratiladi va 100 nafar buyuk oʻzbek alloma va mutafakkirlarning internetdagi maʼlumotlar bazasini yaratish, ularning asarlarini ommalashtiriladi.

“Wikipediada oʻzbek tilidagi maqolalar sonini 100 mingtaga yetkazish va xorijiy tillarda ham Oʻzbekiston haqidagi maʼlumotlarni joylashtirish yaxshi samara berishi shubhasiz. Ushbu maqsadlar uchun 10 mlrd soʻm mablagʻ yoʻnaltiriladi. Bunday tadbirlarga, bilimli va shijoatli volontyor yoshlarni jalb qilish hamda ularning faoliyatini tizimli ravishda ragʻbatlantirib borish lozim”, — dedi Shavkat Mirziyoyev.

manba: spot.uz

“Wikipedia'да 100 нафар ўзбек аллома ва мутафаккирлари ҳақида маълумотлар базаси яратилади” — президент.

Ёшлар куни муносабати билан бўлиб ўтаётган тадбирда президент Шавкат Мирзиёев интернетда ўзбек миллий контентини яратиш ва ривожлантириш учун 10 млрд сўм маблағ ажратилишини айтди.

“Ҳозир Wikipedia тармоғида Ўзбекистон ҳақида 10 мингтадан ортиқ мақолалар борлигини эшитиб хурсанд бўлдим. Ана шу тажриба асосида, интернет тармоғида ўзбек миллий контентини ривожлантириш дастури амалга оширилади”, деди давлат раҳбари.

Қайд этилишича, Ўзбекистон тарихини матнли ва видео контентлар орқали тарғиб қилишга алоҳида эътибор қаратилади ва 100 нафар буюк ўзбек аллома ва мутафаккирларнинг интернетдаги маълумотлар базасини яратиш, уларнинг асарларини оммалаштирилади.

“Wikipedia'да ўзбек тилидаги мақолалар сонини 100 мингтага етказиш ва хорижий тилларда ҳам Ўзбекистон ҳақидаги маълумотларни жойлаштириш яхши самара бериши шубҳасиз. Ушбу мақсадлар учун 10 млрд сўм маблағ йўналтирилади. Бундай тадбирларга, билимли ва шижоатли волонтёр ёшларни жалб қилиш ҳамда уларнинг фаолиятини тизимли равишда рағбатлантириб бориш лозим”, — деди Шавкат Мирзиёев.

манба: spot.uz

“Wikipediada 100 nafar oʻzbek alloma va mutafakkirlari haqida maʼlumotlar bazasi yaratiladi” — prezident.



“Wikipedia'да 100 нафар ўзбек аллома ва мутафаккирлари ҳақида маълумотлар базаси яратилади” — президент.


large_n5.jpg

medium_n5.jpg

small_n5.jpg

thumbnail_n5.jpg

n5.jpg

Wikipediada oʻzbek milliy kontentini rivojlantirishga 10 mlrd soʻm yoʻnaltiriladi

Wikipedia'да ўзбек миллий контентини ривожлантиришга 10 млрд сўм йўналтирилади

OAVni «feyklar» va armiyani «obro‘sizlantirish» uchun sud ishtirokisiz yopishga ruxsat beruvchi qonun uchinchi o‘qishda qabul qilindi. Qonunbuzarliklar takroran sodir etilgan taqdirda, OAVni ro‘yxatdan o‘tkazish haqiqiy emas deb topilishi mumkin.

Davlat dumasi deputatlari uchinchi, yakuniy o‘qishda Rossiya Federatsiyasi Bosh prokuraturasiga ommaviy axborot vositalarini «feyklar», Rossiya qurolli kuchlarini «obro‘sizlantirish» va «sanksiya qo‘llashga chaqiriqlar»ni tarqatgani uchun suddan tashqari yopish huquqini beruvchi qonunni qabul qildi. Bu haqda 30 iyun, payshanba kuni Rossiya parlamenti quyi palatasi saytida e’lon qilingan xabarda aytilgan.

Yakuniy o‘qishda qonun loyihasiga «xato qilish huquqi» deb ataladigan narsa kiritildi, unga ko‘ra, OAV ro‘yxatdan o‘tishdan mahrum etilmaydi yoki internetda bir zumda va butunlay bloklanmaydi.

Birinchi qoidabuzarlik holatida prokuratura Roskomnadzordan OAV faoliyatini uch oygacha, ikkinchi qoidabuzarlik sodir etilgan taqdirda esa olti oygacha muddatga to‘xtatib turishni talab qiladi. Agar ushbu shartlar doirasida OAV qonunbuzarliklarni bartaraf etsa, u holda Roskomnadzor qarori bilan o‘z faoliyatini davom ettirishi mumkin bo‘ladi.

Qabul qilingan qonunga ko‘ra, huquqbuzarliklar takroran sodir etilgan taqdirda, OAVni ro‘yxatdan o‘tkazish haqiqiy emas deb topilishi mumkin. Hujjatda, shuningdek, xorijdagi rus OAVga qarshi xuddi shunday harakatlarga javoban Rossiyada xorijiy OAVni taqiqlash imkoniyati ham ko‘rsatilgan.

Qonun loyihasi davlat dumasiga 6 aprel kuni Rossiya ichki ishlariga xorijiy davlatlarning aralashuvi faktlarini tekshirish bo‘yicha duma komissiyasi a’zolari tomonidan kiritilgan edi.

Rossiyaning «OAV to‘g‘risida»gi qonuniga ko‘ra, ilgari faqat Roskomnadzor da’vosi bo‘yicha sud nashrni, shu jumladan xorijiy nashrni litsenziyasidan mahrum qilishi mumkin edi.

manba: kun.uz

ОАВни «фейклар» ва армияни «обрўсизлантириш» учун суд иштирокисиз ёпишга рухсат берувчи қонун учинчи ўқишда қабул қилинди. Қонунбузарликлар такроран содир этилган тақдирда, ОАВни рўйхатдан ўтказиш ҳақиқий эмас деб топилиши мумкин.

Давлат думаси депутатлари учинчи, якуний ўқишда Россия Федерацияси Бош прокуратурасига оммавий ахборот воситаларини «фейклар», Россия қуролли кучларини «обрўсизлантириш» ва «санкция қўллашга чақириқлар»ни тарқатгани учун суддан ташқари ёпиш ҳуқуқини берувчи қонунни қабул қилди. Бу ҳақда 30 июнь, пайшанба куни Россия парламенти қуйи палатаси сайтида эълон қилинган хабарда айтилган.

Якуний ўқишда қонун лойиҳасига «хато қилиш ҳуқуқи» деб аталадиган нарса киритилди, унга кўра, ОАВ рўйхатдан ўтишдан маҳрум этилмайди ёки интернетда бир зумда ва бутунлай блокланмайди.

Биринчи қоидабузарлик ҳолатида прокуратура Роскомнадзордан ОАВ фаолиятини уч ойгача, иккинчи қоидабузарлик содир этилган тақдирда эса олти ойгача муддатга тўхтатиб туришни талаб қилади. Агар ушбу шартлар доирасида ОАВ қонунбузарликларни бартараф этса, у ҳолда Роскомнадзор қарори билан ўз фаолиятини давом эттириши мумкин бўлади.

Қабул қилинган қонунга кўра, ҳуқуқбузарликлар такроран содир этилган тақдирда, ОАВни рўйхатдан ўтказиш ҳақиқий эмас деб топилиши мумкин. Ҳужжатда, шунингдек, хориждаги рус ОАВга қарши худди шундай ҳаракатларга жавобан Россияда хорижий ОАВни тақиқлаш имконияти ҳам кўрсатилган.

Қонун лойиҳаси давлат думасига 6 апрель куни Россия ички ишларига хорижий давлатларнинг аралашуви фактларини текшириш бўйича дума комиссияси аъзолари томонидан киритилган эди.

Россиянинг «ОАВ тўғрисида»ги қонунига кўра, илгари фақат Роскомнадзор даъвоси бўйича суд нашрни, шу жумладан хорижий нашрни лицензиясидан маҳрум қилиши мумкин эди.

манба: kun.uz


OAVni «feyklar» va armiyani «obro‘sizlantirish» uchun sud ishtirokisiz yopishga ruxsat beruvchi qonun uchinchi o‘qishda qabul qilindi. 

ОАВни «фейклар» ва армияни «обрўсизлантириш» учун суд иштирокисиз ёпишга рухсат берувчи қонун учинчи ўқишда қабул қилинди. 

large_n4.jpg

medium_n4.jpg

small_n4.jpg

thumbnail_n4.jpg

n4.jpg

Rossiyada OAVni «feyklar» uchun sud ishtirokisiz yopish to‘g‘risidagi qonun qabul qilindi

Россияда ОАВни «фейклар» учун суд иштирокисиз ёпиш тўғрисидаги қонун қабул қилинди

Marketing yo`nalishi

Biznes loyihalarini samarali boshqarish

Samarali savdo sirlari

HR va xodimlar boshqaruvi yo`nalishi

Moliyaviy savodxonlik

Janubiy Koreyaning "Squid Game" (Kalmar o‘yini) teleseriali allaqachon Netflix'dagi eng mashhur loyiha deb nomlandi. Forbes Life asosiy rollarni o‘ynagan aktyorlarning hayoti va ijodi haqida hikoya qiladi.

Netflix'da atigi ikki hafta ichida Janubiy Koreyaning "Squid Game" seriali tomoshalar soni bo‘yicha barcha translyatsiya xizmatlari rekordini yangiladi va 90 dan ortiq mamlakatda eng ko‘p ko‘rilgan teleseriallar ro‘yxatida birinchi o‘rinni egalladi. Rejissor Xvan Dong Xyukning loyihasi g‘oyasi shundaki, unda 456 kambag‘al va qarzdor odamlar sirli va qo‘rqinchli o‘yinda ishtirok etadi. Uning qoidalari oddiy: olti kun davomida o‘yinchilar an’anaviy koreys bolalar o‘yinlarida raqobatlashadi. Biroq, mag‘lubiyatga uchraganlar o‘yindan chiqib ketishmaydi - ular darhol o‘ldiriladi. O‘ldirilgan har bir o‘yinchi uchun yakuniy yutuqlar oshadi va oxir-oqibat 38,5 million dollarga yetishi kerak.

![m3.jpg](https://biznesrivoj-images.s3.eu-north-1.amazonaws.com/m3_cd03b019e3.jpg)

Dastlab ko‘plab prodyuserlar foydasiz deb hisoblagan loyiha (Xvan Dong Xyuk 13 yildan ortiq suratga olish uchun sarmoyador topa olmadi) nafaqat Netflix'ning eng mashhur xorijiy serialiga aylandi, balki Ispaniyaning "Qog‘oz uyi" ni ortda qoldirdi.  Oqim vakillari barcha shoular orasida tomoshalar soni bo‘yicha yangi rekord o‘rnatdi. Hatto koreys provayderlari ham mahalliy tarmoqlar internet-trafik oqimini ushlab tura olmasligini aytishdi. Asosiy rollarni o‘ynagan aktyorlar ham bir zumda nafaqat mahalliy, balki jahon yulduzlariga aylanishdi. Forbes Life shou ularning hayotini qanday o‘zgartirgani bilan bo‘lishadi. 

**Li Jong-ja (Song Ki Xun, 456-raqamli o‘yinchi)**

Li Jong-chi #456 Song Ki Xun rolini o‘ynadi. Filmda u yutqazgan va patologik qimorboz erkak bo‘lib, fabrikadan ishdan bo‘shatilgan va ajrashganidan keyin onasi bilan yashaydi. 

Bir necha yillar davomida Jong-je model bo‘lib ishlagan va 1993 yilda Janubiy Koreya kinematografiyasida "Dinozavr o‘qituvchi" dramasida (teleserial) debyut qilgan. The Squid Game chiqmasidan oldin, Li Jong-jening Instagram sahifasi yo‘q edi - u profilni atigi bir hafta oldin ochgan, hozirda uning obunachilari soni 2,5 milliondan oshadi. Jimmi Fellonning kechki shousida aktyorning aytishicha, "Kalmar o‘yini" premerasidan so‘ng, unga nafaqat Janubiy Koreyada, balki butun dunyoda suratga tushish taklifi bilan ko‘plab qo‘ng‘iroqlar bo‘lgan.

**Oh Yeon-su (Oh Il Nam, 001-raqamli o‘yinchi)**

76 yoshli aktyor Oh Yeon-su "Kalmar o‘yini" filmida, saraton kasalligiga chalingan keksa odam, Oh Il ismli, 001-raqamli futbolchi. U o‘z karyerasi davomida o‘nlab koreys loyihalarida, jumladan, mahalliy xitlar, "Bahor yozi" dramalarida ishtirok etgan. “Bahor, yoz, kuz, qish va yana bahor”  shuningdek, "Buyuk malika Seondok" tarixiy serialida suratga tushgan. Serial davomida u o‘z rolida partnyeri Song Ki Xuni bir necha bor "kkanbu" (o‘yindagi sherik, aka)  deb atagan. Loyihaning premyerasidan so‘ng, Oh Yeon-su bilan Kkanbu Chicken bog‘lanishdi, ular fastfud restoranlarining katta tarmog‘ini reklama qilish taklifi bilan chiqishdi, lekin aktyor taklifni rad etdi.

![m2.jpg](https://biznesrivoj-images.s3.eu-north-1.amazonaws.com/m2_5f1b4f8530.jpg)

**Park Xe-su (Jo Sang Vu, 218-raqamli o‘yinchi)**

Jo Sang Vu - firibgarlikda ayblangan bankrot investor, u qarzlarni to‘lash uchun pul topish maqsadida keladi. Qahramonni mahalliy tomoshabinlarga "Qamoq donoligi va Moviy dengiz afsonasi" seriali bilan tanilgan janubiy koreyalik aktyor Park Xe-su o‘ynagan. The Squid Game muvaffaqiyatidan so‘ng, unga Netflix'ning “Qog‘oz Uy” loyihasining koreyscha moslashuvida Berlin rolini taklif qilishdi.

**Jung Xo-yun (Kang Sa Baek, 067-raqamli o‘yinchi)**

Jung Xoon uchun Kin Sa Baek ismli shimoliy koreyalik qochqinning roli uning kinodagi debyuti edi. 16 yoshidan u model bo‘lib ishlagan va Jacquemus, Burberry, Acne Studios va boshqa ko‘plab brendlar shoularida qatnashishga muvaffaq bo‘lgan.

Serial premyerasi boshlanganidan beri uch hafta o‘tgach, Jung Xo-yeonning striming xizmati Instagram'da 13 milliondan ortiq obunachiga ega. Taqqoslash uchun, u namoyishdan oldin 400 mingga yaqin obunachiga ega edi. Yangi muxlislari tufayli u platformadagi eng mashhur koreys aktrisasiga aylandi. Shuningdek, loyiha premyerasidan so‘ng, Louis Vuitton brendi Jung Xo-yeonni yangi reklama kampaniyasi uchun elchi bo‘lishga taklif qildi.

**Xo Sung Ta (Chan Dok Su, 101-raqamli o‘yinchi)**

Xo Sung Ta "The Squid Game" da o‘ynagan, 101-o‘yinchi, Chan Dok Su, gangster va a’zolar orasida yovuz. 37 yoshli erkakning aktyorlik karyerasi yaqinda boshlangan: bundan bir necha yil oldin Xo Seong Tae LG kompaniyasining Rossiya vakolatxonasida ishlagan, Busan milliy universitetida rus tilini o‘rgangan va televizorlarning bizning bozorga sotilishini nazorat qilgan. O‘tmishidan kelib chiqqan holda, aktyor, ayniqsa, Rossiyadan kelgan muxlislarni yaxshi ko‘radi: ular Instagram'da Xo Son Taening postlariga, ayniqsa, Baykal arog`ining rasmiga faol izoh berishadi.

**Anupam Tripati (Ali Abdul, 199-raqamli o‘yinchi)**

Koreya dramalarida Anupam Tripati singari pokistonlik yoki hindistonlik aktyorlarni uchratish kam uchraydi va ular tez-tez Ali Abdul kabi migrant ishchilarni o‘ynaydi (199-o‘yinchi, pokistonlik gastarbayter). Aktyor Hindistonda tug‘ilib o‘sgan va 2010 yilda Janubiy Koreyaga Milliy san’at universitetiga o‘qishga kelgan. Uning kino debyuti 2014 yilda "Otamga ibodat" to‘liq metrajli filmida bo‘lib o‘tdi, shundan so‘ng u bir necha bor ikkinchi darajali rollarda ekranlarga chiqdi. Ko‘rsatuvdan keyin 2,5 milliondan ortiq odam Instagram'da Anupamaga obuna bo‘lishdi, ko‘pchilik muxlislar aktyordan uning xarakterini aks ettiruvchi alohida videoni chiqarishni so‘rashadi. 

![m4.jpg](https://biznesrivoj-images.s3.eu-north-1.amazonaws.com/m4_6e5cb6f383.jpg)




Жанубий Кореянинг "Squid Game" (Калмар ўйини) телесериали аллақачон Netflix'даги энг машҳур лойиҳа деб номланди. Forbes Life асосий ролларни ўйнаган актёрларнинг ҳаёти ва ижоди ҳақида ҳикоя қилади.

Netflix'да атиги икки ҳафта ичида Жанубий Кореянинг "Squid Game" сериали томошалар сони бўйича барча трансляция хизматлари рекордини янгилади ва 90 дан ортиқ мамлакатда энг кўп кўрилган телесериаллар рўйхатида биринчи ўринни эгаллади. Режиссёр Хван Донг Хюкнинг лойиҳаси ғояси шундаки, унда 456 камбағал ва қарздор одамлар сирли ва қўрқинчли ўйинда иштирок этади. Унинг қоидалари оддий: олти кун давомида ўйинчилар анъанавий корейс болалар ўйинларида рақобатлашади. Бироқ, мағлубиятга учраганлар ўйиндан чиқиб кетишмайди - улар дарҳол ўлдирилади. Ўлдирилган ҳар бир ўйинчи учун якуний ютуқлар ошади ва охир-оқибат 38,5 миллион долларга етиши керак.

![m3.jpg](https://biznesrivoj-images.s3.eu-north-1.amazonaws.com/m3_cd03b019e3.jpg)

Дастлаб кўплаб продюсерлар фойдасиз деб ҳисоблаган лойиҳа (Хван Донг Хюк 13 йилдан ортиқ суратга олиш учун сармоядор топа олмади) нафақат Netflix'нинг энг машҳур хорижий сериалига айланди, балки Испаниянинг "Қоғоз уйи" ни ортда қолдирди.  Оқим вакиллари барча шоулар орасида томошалар сони бўйича янги рекорд ўрнатди. Ҳатто корейс провайдерлари ҳам маҳаллий тармоқлар интернет-трафик оқимини ушлаб тура олмаслигини айтишди. Асосий ролларни ўйнаган актёрлар ҳам бир зумда нафақат маҳаллий, балки жаҳон юлдузларига айланишди. Forbes Life шоу уларнинг ҳаётини қандай ўзгартиргани билан бўлишади. 

**Ли Жонг-жа (Сонг Ки Хун, 456-рақамли ўйинчи)**

Ли Жонг #456 Сонг Ки Хун ролини ўйнади. Фильмда у ютқазган ва патологик қиморбоз эркак бўлиб, фабрикадан ишдан бўшатилган ва ажрашганидан кейин онаси билан яшайди. 

Бир неча йиллар давомида Жонг-же модель бўлиб ишлаган ва 1993 йилда Жанубий Корея кинематографиясида "Динозавр ўқитувчи" драмасида (телесериал) дебют қилган. The Squid Game чиқмасидан олдин, Ли Жонг-женинг Instagram саҳифаси йўқ эди - у профильни атиги бир ҳафта олдин очган, ҳозирда унинг обуначилари сони 2,5 миллиондан ошади. Жимми Феллоннинг кечки шоусида актёрнинг айтишича, "Калмар ўйини" премьерасидан сўнг, унга нафақат Жанубий Кореяда, балки бутун дунёда суратга тушиш таклифи билан кўплаб қўнғироқлар бўлган.

**Ох Еон-су (Ох Ил Нам, 001-рақамли ўйинчи)**

76 ёшли актёр Ох Еон-су "Калмар ўйини" фильмида, саратон касаллигига чалинган кекса одам, Ох Ил исмли, 001-рақамли футболчи. У ўз карьераси давомида ўнлаб корейс лойиҳаларида, жумладан, маҳаллий хитлар, "Баҳор ёзи" драмаларида иштирок этган. “Баҳор, ёз, куз, қиш ва яна баҳор”  шунингдек, "Буюк малика Сеондок" тарихий сериалида суратга тушган. Сериал давомида у ўз ролида партнери Сонг Ки Хуни бир неча бор "кканбу" (ўйиндаги шерик, ака)  деб атаган. Лойиҳанинг премьерасидан сўнг, Оҳ Еон-су билан Kkanbu Chicken боғланишди, улар фастфуд ресторанларининг катта тармоғини реклама қилиш таклифи билан чиқишди, лекин актёр таклифни рад этди.

![m2.jpg](https://biznesrivoj-images.s3.eu-north-1.amazonaws.com/m2_5f1b4f8530.jpg)

**Парк Хе-су (Жо Санг Ву, 218-рақамли ўйинчи)**

Жо Санг Ву - фирибгарликда айбланган банкрот инвестор, у қарзларни тўлаш учун пул топиш мақсадида келади. Қаҳрамонни маҳаллий томошабинларга "Қамоқ донолиги ва Мовий денгиз афсонаси" сериали билан танилган жанубий кореялик актёр Парк Хе-су ўйнаган. The Squid Game муваффақиятидан сўнг, унга Netflix'нинг “Қоғоз Уй” лойиҳасининг корейсча мослашувида Берлин ролини таклиф қилишди.

**Жунг Хо-юн (Канг Са Баек, 067-рақамли ўйинчи)**

Жунг Хоон учун Кин Са Баек исмли шимолий кореялик қочқиннинг роли унинг кинодаги дебюти эди. 16 ёшидан у модель бўлиб ишлаган ва Jacquemus, Burberry, Acne Studios ва бошқа кўплаб брендлар шоуларида қатнашишга муваффақ бўлган.

Сериал премьераси бошланганидан бери уч ҳафта ўтгач, Жунг Хо-еоннинг стриминг хизмати Instagram'да 13 миллиондан ортиқ обуначига эга. Таққослаш учун, у намойишдан олдин 400 мингга яқин обуначига эга эди. Янги мухлислари туфайли у платформадаги энг машҳур корейс актрисасига айланди. Шунингдек, лойиҳа премьерасидан сўнг, Louis Vuitton бренди Жунг Хо-еонни янги реклама кампанияси учун элчи бўлишга таклиф қилди.

**Хо Сун Таe (Чан Док Су, 101-рақамли ўйинчи)**

Хо Сунг Тае "The Squid Game" да ўйнаган, 101-ўйинчи, Чан Док Су, гангстер ва аъзолар орасида ёвуз. 37 ёшли эркакнинг актёрлик карьераси яқинда бошланган: бундан бир неча йил олдин Хо Сун Tae LG компаниясининг Россия ваколатхонасида ишлаган, Бусан миллий университетида рус тилини ўрганган ва телевизорларнинг бизнинг бозорга сотилишини назорат қилган. Ўтмишидан келиб чиққан ҳолда, актёр, айниқса, Россиядан келган мухлисларни яхши кўради: улар Instagram'да Хо Сун Таенинг постларига, айниқса, Байкал ароғининг расмига фаол изоҳ беришади.

**Анупам Трипати (Али Абдул, 199-рақамли ўйинчи)**

Корея драмаларида Анупам Трипати cингари покистонлик ёки ҳиндистонлик актёрларни учратиш кам учрайди ва улар тез-тез Али Абдул каби мигрант ишчиларни ўйнайди (199-ўйинчи, покистонлик гастарбайтер). Актёр Ҳиндистонда туғилиб ўсган ва 2010 йилда Жанубий Кореяга Миллий санъат университетига ўқишга келган. Унинг кино дебюти 2014 йилда "Отамга ибодат" тўлиқ метражли фильмида бўлиб ўтди, шундан сўнг у бир неча бор иккинчи даражали ролларда экранларга чиқди. Кўрсатувдан кейин 2,5 миллиондан ортиқ одам Instagram'да Анупамага обуна бўлишди, кўпчилик мухлислар актёрдан унинг характерини акс эттирувчи алоҳида видеони чиқаришни сўрашади. 

![m4.jpg](https://biznesrivoj-images.s3.eu-north-1.amazonaws.com/m4_6e5cb6f383.jpg)

Janubiy Koreyaning "Squid Game" (Kalmar o‘yini) teleseriali allaqachon Netflix'dagi eng mashhur loyiha deb nomlandi. Forbes Life asosiy rollarni o‘ynagan aktyorlarning hayoti va ijodi haqida hikoya qiladi.

Жанубий Кореянинг "Squid Game" (Калмар ўйини) телесериали аллақачон Netflix'даги энг машҳур лойиҳа деб номланди. Forbes Life асосий ролларни ўйнаган актёрларнинг ҳаёти ва ижоди ҳақида ҳикоя қилади.

medium_m1.jpg

small_m1.jpg

thumbnail_m1.jpg

m1.jpg

Barcha rekordlarni egallagan shov-shuvli “Kalmar o‘yini” serialidan keyin uning aktyorlari hayoti qanday o‘zgardi?

Барча рекордларни эгаллаган шов-шувли “Калмар ўйини” сериалидан кейин унинг актёрлари ҳаёти қандай ўзгарди?

Tadbirlar

Тадбирлар

Zamonaviy sport yulduzlari nafaqat professional o‘yin orqali pul ishlashadi, balki biznesda ham muvaffaqiyatga erishadilar. Mutaxassislar o‘tgan yili 75 million dollar va undan ko‘proq daromad olishga muvaffaq bo‘lgan sportchilar reytingini tuzdilar. Sportchilarning daromadi nafaqat maosh, mukofot va bonuslardan iborat. To‘g‘ridan-to‘g‘ri kasbiy faoliyat bilan bog‘liq to‘lovlardan tashqari, ularga homiylik shartnomalari, reklama, o‘z bizneslari va sarmoyalari orqali olib kelinadi.

Shu bilan birga, turli mamlakatlar sportchilari, ligalari va federatsiyalarining daromadlari sezilarli darajada farq qiladi. Masalan, Premyer-liga klublarining daromadi RPL a’zolarining daromadlari bilan taqqoslanmaydi va Angliya futbol ligasi chempionati klublarining daromadi FNL'da o‘ynaydigan klublarning o‘xshash ko‘rsatkichidan ancha oshadi.

2020-yil ko‘rsatkich bo‘lmagan va deyarli barcha sport turlari bo‘yicha maoshlar pasaygan bo‘lsa-da, barcha cheklovlarga qaramay, moliyaviy g‘alabaga erishgan eng muvaffaqiyatli sportchilarni ajratib ko‘rsatish mutaxassislar uchun qiyin emas edi. **Shu bilan birga, 12 oy ichida eng ko‘p maosh oladigan sportchilar o‘ntaligida jami 10,5 milliard dollar ishlab topilgan,** shu bilan birga, sportdan tashqari ular birgalikda 512 million dollar ishlab topgan.

**Eng ko‘p maosh oladigan sportchilar reytingida birinchi o‘rinni aralash yakkakurash jangchisi Konor Makgregor egalladi.**

![m1.jpg](https://biznesrivoj-images.s3.eu-north-1.amazonaws.com/m1_77a464e226.jpg)

Uning sport mashg‘ulotlari 22 million, boshqa manbalar esa 158 million dollar olib kelgan. Jangchi bu miqdorni to‘g‘ri Proper No. Twelve viski brendini sotish orqali, shuningdek DraftKings, Dystopia video o‘yinlari orqali. O‘z tvitida Makgregor o‘zining "Manchester United" klubini sotib olish orzusi haqida gapirdi.

**Ikkinchi o‘rinni 34 yoshli futbolchi Lionel Messi egallab turibdi.** 

![m2.jpg](https://biznesrivoj-images.s3.eu-north-1.amazonaws.com/m2_83d463c931.jpg)

Uning sportdagi daromadi 97 million dollarni tashkil etgan bo‘lsa, sportdan tashqari daromad yana 33 million dollarni tashkil etdi.

Sportchi uchun qo‘shimcha mablag‘ Adidas bilan umrbod shartnoma tuzish, dizayner Janni Xilfigerning kiyimlar liniyasi reklamasi va boshqa kelishuvlardan kelib chiqadi.

**Portugaliyalik Krishtianu Ronaldu Facebook, Instagram va Twitter'da jami 500 million izdoshiga ega bo‘lgan dunyodagi birinchi odam.** 

![m3.jpg](https://biznesrivoj-images.s3.eu-north-1.amazonaws.com/m3_254caa0cf4.jpg)

Uning to‘rt yillik shartnomasi o‘rtacha 64 million dollar olib keladi.

Sportdan tashqari, yulduz bir yilda 50 million dollar ishlab topgan. U Nike bilan umrbod shartnoma tuzgan, shuningdek, mehmonxonalar, sport zallari, markali kiyimlar va aksessuarlar bilan shug‘ullanadigan CR7 biznesi mavjud.

**Amerikalik futbol yulduzi Dak Preskott kovboylar bilan to‘rt yillik 160 million dollarlik shartnoma imzolagani uchun 66 million dollar oldi.**

![m4.jpg](https://biznesrivoj-images.s3.eu-north-1.amazonaws.com/m4_7a4f689b8b.jpg)

Uning mavsumdagi daromadi 97,5 million dollarni, sportdan tashqari daromadi 10 million dollarni tashkil etdi. Sportchining 7/11, DirecTV'dan shartnomasi mavjud. 

Futbolchi, shuningdek, Walk-On sport bistrolari tarmog‘ining Texasdagi to‘rtta restoraniga sarmoya kiritayotganini e’lon qildi.

**Amerikalik basketbolchi Lebron Jeyms NBA'da rekord darajada daromad topdi.** 

![m5.jpg](https://biznesrivoj-images.s3.eu-north-1.amazonaws.com/m5_54a0dcf2f1.jpg)

U yaqinda Gollivuddagi debyutini " Samoviy Jem: Keyingi avlod" filmida o‘tkazdi.

Basketbol yulduzi PepsiCo bilan shartnoma tuzgan, Boston Red Sox, Liverpul, Roush Fenway Racing egalik qiladigan Fenway Sports Group aksiyalariga ega. Lebron'ning sportdagi daromadi 31,5 million dollarni, boshqa manbalardan olgan daromadi esa 65 million dollarni tashkil qiladi.

**Braziliyalik futbolchi Neymar ijtimoiy tarmoqlarda Ronaldu va Messidan keyin uchinchi eng mashhur sportchi sanaladi.** 

![m6.jpg](https://biznesrivoj-images.s3.eu-north-1.amazonaws.com/m6_67b5326896.jpg)

Uning sport karyerasi bir yilda 76 million dollar, sportdan tashqari daromadi esa 19 million dollar bo‘ldi.

Neymarning Puma brendi bilan faol shartnomasi bor, u hatto futbolchining bosh harflari tushirilgan King krossovkalarini ham chiqargan. Epic Games Neymar obrazini Fortnite blokbaster o‘yini bilan tanishtirdi.

**Tennis yulduzi Rojer Federer faqat Rolex, Credit Suisse, Uniqlo bilan homiylik shartnomalaridan 90 million dollar ishlab topdi.**

![m7.jpg](https://biznesrivoj-images.s3.eu-north-1.amazonaws.com/m7_9a885516a9.jpg)

Tizzasidan olgan jarohati uni vaqtinchalik o‘yindan chetlatdi va shu bois tennischi nufuzli xalqaro turnirlarda qatnasha olmadi.

**"Formula-1" uchuvchisi Lyuis Xemiltonning daromadi 70 million dollarga, qo‘shimcha daromadlari 12 million dollarga baholanmoqda.**

![m8.jpg](https://biznesrivoj-images.s3.eu-north-1.amazonaws.com/m8_fb5f47ac31.jpg)

Haydovchining g‘alabalari unga nafaqat bonuslarni, balki Tommy Hilfiger, Monster Energy, Puma bilan ham shartnomalarni tasdiqladi.

**Tampa Bay Buccaneers himoyachisi Tom Bredi uchun eng daromadli yil bo‘ldi.** 

![m9.jpg](https://biznesrivoj-images.s3.eu-north-1.amazonaws.com/m9_a856041132.jpg)

Sportdan tushgan daromad 45 million dollarni, yon bitimlar esa 31 million dollarni tashkil etdi.

Ikkinchisi orasida Kristofer Klos va Fanatics bilan tuzilgan shartnomalar bor. Futbolchi, shuningdek, onlayn spiker sifatida chiqishlari va reklama kampaniyalari uchun gonorar olgan. Bredi o‘zining "TB12" sport brendini ishga tushirdi va kino ishlab chiqarish kompaniyasi hamda NFT platformasini ochdi.

**Kevin Dyurant Amerikalik eng muvaffaqiyatli basketbolchi o‘ntalikni yopadi.** 

![m10.jpg](https://biznesrivoj-images.s3.eu-north-1.amazonaws.com/m10_6226af29a9.jpg)

Sportchi Bruklin Nets'da o‘ynab, 31 million dollar, tadbirkorlik uchun esa yana 44 million dollar ishlab topdi.

Dyurant o‘ttiz beshta korxonasi bilan to‘la huquqli media-magnat hisoblanadi. U, shuningdek, “Uzoqdagi ikki begona” filmining ijrochi prodyuseri. Shuningdek, basketbolchi Filadelfiya Ittifoqi - MLS jamoasiga egalik qiladi.


Замонавий спорт юлдузлари нафақат профессионал ўйин орқали пул ишлашади, балки бизнесда ҳам муваффақиятга эришадилар. Мутахассислар ўтган йили 75 миллион доллар ва ундан кўпроқ даромад олишга муваффақ бўлган спортчилар рейтингини туздилар. Спортчиларнинг даромади нафақат маош, мукофот ва бонуслардан иборат. Тўғридан-тўғри касбий фаолият билан боғлиқ тўловлардан ташқари, уларга ҳомийлик шартномалари, реклама, ўз бизнеслари ва сармоялари орқали олиб келинади.

Шу билан бирга, турли мамлакатлар спортчилари, лигалари ва федерацияларининг даромадлари сезиларли даражада фарқ қилади. Масалан, Премер-лига клубларининг даромади RPL аъзоларининг даромадлари билан таққосланмайди ва Англия футбол лигаси чемпионати клубларининг даромади FNL'да ўйнайдиган клубларнинг ўхшаш кўрсаткичидан анча ошади.

2020 йил кўрсаткич бўлмаган ва деярли барча спорт турлари бўйича маошлар пасайган бўлса-да, барча чекловларга қарамай, молиявий ғалабага эришган энг муваффақиятли спортчиларни ажратиб кўрсатиш мутахассислар учун қийин эмас эди. **Шу билан бирга, 12 ой ичида энг кўп маош оладиган спортчилар ўнталигида жами 10,5 миллиард доллар ишлаб топилган,** шу билан бирга, спортдан ташқари улар биргаликда 512 миллион доллар ишлаб топган.

**Энг кўп маош оладиган спортчилар рейтингида биринчи ўринни аралаш яккакураш жангчиси Конор Макгрегор эгаллади.**

![m1.jpg](https://biznesrivoj-images.s3.eu-north-1.amazonaws.com/m1_77a464e226.jpg)

Унинг спорт машғулотлари 22 миллион, бошқа манбалар эса 158 миллион доллар олиб келган. Жангчи бу миқдорни тўғри Proper No. Twelve виски брендини сотиш орқали, шунингдек DraftKings, Dystopia видео ўйинлари орқали. Ўз твитида Макгрегор ўзининг "Manchester United" клубини сотиб олиш орзуси ҳақида гапирди.

**Иккинчи ўринни 34 ёшли футболчи Лионел Месси эгаллаб турибди.** 

![m2.jpg](https://biznesrivoj-images.s3.eu-north-1.amazonaws.com/m2_83d463c931.jpg)

Унинг спортдаги даромади 97 миллион долларни ташкил этган бўлса, спортдан ташқари даромад яна 33 миллион долларни ташкил этди.

Спортчи учун қўшимча маблағ Adidas билан умрбод шартнома тузиш, дизайнер Janni Xilfiger'нинг кийимлар линияси рекламаси ва бошқа келишувлардан келиб чиқади.

**Португалиялик Криштиану Роналду Facebook, Instagram ва Twitter'да жами 500 миллион издошига эга бўлган дунёдаги биринчи одам.** 

![m3.jpg](https://biznesrivoj-images.s3.eu-north-1.amazonaws.com/m3_254caa0cf4.jpg)

Унинг тўрт йиллик шартномаси ўртача 64 миллион доллар олиб келади.

Спортдан ташқари, юлдуз бир йилда 50 миллион доллар ишлаб топган. У Nike билан умрбод шартнома тузган, шунингдек, меҳмонхоналар, спорт заллари, маркали кийимлар ва аксессуарлар билан шуғулланадиган CR7 бизнеси мавжуд.

**Америкалик футбол юлдузи Дак Прескот ковбойлар билан тўрт йиллик 160 миллион долларлик шартнома имзолагани учун 66 миллион доллар олди.**

![m4.jpg](https://biznesrivoj-images.s3.eu-north-1.amazonaws.com/m4_7a4f689b8b.jpg)

Унинг мавсумдаги даромади 97,5 миллион долларни, спортдан ташқари даромади 10 миллион долларни ташкил этди. Спортчининг 7/11, DirecTV'дан шартномаси мавжуд. Футболчи, шунингдек, Walk-On спорт бистролари тармоғининг Техасдаги тўртта ресторанига сармоя киритаётганини эълон қилди.

**Америкалик баскетболчи Леброн Жеймс NBA'да рекорд даражада даромад топди.** 

![m5.jpg](https://biznesrivoj-images.s3.eu-north-1.amazonaws.com/m5_54a0dcf2f1.jpg)

У яқинда Голливуддаги дебютини "Самовий Жем: Кейинги авлод" фильмида ўтказди.

Баскетбол юлдузи PepsiCo билан шартнома тузган, Boston Red Sox, Liverpul, Roush Fenway Racing эгалик қиладиган Fenway Sports Group акцияларига эга. Леброннинг спортдаги даромади 31,5 миллион долларни, бошқа манбалардан олган даромади эса 65 миллион долларни ташкил қилади.

**Бразилиялик футболчи Неймар ижтимоий тармоқларда Роналду ва Мессидан кейин учинчи энг машҳур спортчи саналади.** 

![m6.jpg](https://biznesrivoj-images.s3.eu-north-1.amazonaws.com/m6_67b5326896.jpg)

Унинг спорт карьераси бир йилда 76 миллион доллар, спортдан ташқари даромади эса 19 миллион доллар бўлди.

Неймарнинг Puma бренди билан фаол шартномаси бор, у ҳатто футболчининг бош ҳарфлари туширилган Кинг кроссовкаларини ҳам чиқарган. Epic Games Неймар образини Fortnite блокбастер ўйини билан таништирди.

**Теннис юлдузи Рожер Федерер фақат Rolex, Credit Suisse, Uniqlo билан ҳомийлик шартномаларидан 90 миллион доллар ишлаб топди.**

![m7.jpg](https://biznesrivoj-images.s3.eu-north-1.amazonaws.com/m7_9a885516a9.jpg)

Тиззасидан олган жароҳати уни вақтинчалик ўйиндан четлатди ва шу боис теннисчи нуфузли халқаро турнирларда қатнаша олмади.

**"Формула-1" учувчиси Люис Хэмилтоннинг даромади 70 миллион долларга, қўшимча даромадлари 12 миллион долларга баҳоланмоқда.**

![m8.jpg](https://biznesrivoj-images.s3.eu-north-1.amazonaws.com/m8_fb5f47ac31.jpg)

Ҳайдовчининг ғалабалари унга нафақат бонусларни, балки Tommy Hilfiger, Monster Energy, Puma билан ҳам шартномаларни тасдиқлади.

**Tampa Bay Buccaneers ҳимоячиси Том Бреди учун энг даромадли йил бўлди. Спортдан тушган даромад 45 миллион долларни, ён битимлар эса 31 миллион долларни ташкил этди.**

![m9.jpg](https://biznesrivoj-images.s3.eu-north-1.amazonaws.com/m9_a856041132.jpg)

Иккинчиси орасида Kristofer Klos вa Fanatics билан тузилган шартномалар бор. Футболчи, шунингдек, онлайн спикер сифатида чиқишлари ва реклама кампаниялари учун гонорар олган. Бреди ўзининг "ТB12" спорт брендини ишга туширди ва кино ишлаб чиқариш компанияси ҳамда NFT платформасини очди.

**Кевин Дюрант Америкалик энг муваффақиятли баскетболчи ўнталикни ёпади. Спортчи Бруклин Nets'да ўйнаб, 31 миллион доллар, тадбиркорлик учун эса яна 44 миллион доллар ишлаб топди.**

![m10.jpg](https://biznesrivoj-images.s3.eu-north-1.amazonaws.com/m10_6226af29a9.jpg)

Дюрант ўттиз бешта корхонаси билан тўла ҳуқуқли медиа-магнат ҳисобланади. У, шунингдек, “Узоқдаги икки  бегона” фильмининг ижрочи продюсери. Шунингдек, баскетболчи Филаделфия Иттифоқи - MLS жамоасига эгалик қилади.


Zamonaviy sport yulduzlari nafaqat professional o‘yin orqali pul ishlashadi, balki biznesda ham muvaffaqiyatga erishadilar. Mutaxassislar o‘tgan yili 75 million dollar va undan ko‘proq daromad olishga muvaffaq bo‘lgan sportchilar reytingini tuzdilar. 

Замонавий спорт юлдузлари нафақат профессионал ўйин орқали пул ишлашади, балки бизнесда ҳам муваффақиятга эришадилар. Мутахассислар ўтган йили 75 миллион доллар ва ундан кўпроқ даромад олишга муваффақ бўлган спортчилар рейтингини туздилар. 

Dunyodagi eng ko‘p maosh oluvchi sportchilar o‘ntaligi: ular kim va nima uchun bunday katta maosh olishadi

Дунёдаги энг кўп маош олувчи спортчилар ўнталиги: улар ким ва нима учун бундай катта маош олишади

Albert Eynshteyn trubkasiga tamaki yigʻish uchun koʻchada sigaret qoldiqlarini yigʻgan. 

Benjamin Franklin “havo hammomlari” deb nomlangan narsalarni yaxshi koʻrardi — bu jarayon davomida u shunchaki deraza oldida yalangʻoch oʻtirardi. Koʻpgina muvaffaqiyatli hikoyalar aql va gʻayrioddiy xatti-harakatlar oʻrtasida qiziqarli aloqaga ega. Ushbu elementlar haqiqatan ham oʻzaro bogʻliqmi? Ekssentrik tadbirkorlarning gʻayrioddiy sevimli mashgʻulotlari va ehtiroslari haqida hikoya.

**Mark Sukerberg**

“Tadbirkorlik nafaqat kompaniyalarni, balki oʻzgarishlarni yaratishni anglatadi.”

Mark Sukerberg doʻstlari bilan kollej yotoqxonasida Facebookʼni ochganida 20 yoshda edi. Hozirda u dunyodagi eng boy kishilardan biri va 71 milliard dollarlik kapitalga egalik qilmoqda.

Sukerberg ekssentrik xulq-atvori, gʻayrioddiy sevimli mashgʻulotlari va har kuni kiyadigan kulrang futbolka va jinsi shimlar bilan tanilgan. Uning soʻzlariga koʻra, bu unga mayda-chuyda narsalar bilan chalgʻimaslikka va kompaniyaning rivojlanishiga eʼtibor qaratishga yordam beradi.

Bir necha yil oldin Sukerberg oʻzining Facebookʼdagi sahifasida kelasi yil uchun faqat oʻzi soʻygan hayvon goʻshtini isteʼmol qilishini eʼlon qildi. 

“Men har doim oziq-ovqatlarimiz qayerdan kelishini tushunishimiz kerakligiga ishonganman”, deb xulosa qildi milliarder.

Sukerberg taʼkidlashicha, u koʻp vaqtini Facebookʼda ishlashga sarflaydi va shu sababli har yili yangi narsalarni sinab koʻrishga intiladi. Masalan, xitoy tilini oʻrganishni.

Qiziqarli fakt: Facebook logotipi koʻk rangga ega, chunki Sukerberg qizil-yashil ranglarni koʻrlikka moyilligi bor deb hisoblaydi. 

**Elon Mask**

“Men Marsda oʻlishni xohlardim. Ammo baxtsiz hodisa paytida emas.”

Elon Mask investor va muhandis, shuningdek “SpaceX” kompaniyasining bosh direktori va “Tesla Motors” asoschilaridan biri. U tez-tez ekssentrik narsalarni qiladigan eng mehnatkash tadbirkorlardan biri sifatida tanilgan.

Milliarder Jeyms Bond haqidagi hikoyalarga shunchalik berilib ketganki, u “Meni sevgan josus” filmidan Lotus Esprit avtomobilini 997 ming dollarga sotib olgan. Syujetga koʻra, mashina suv osti kemasiga aylantiriladi, ammo Mask olgan versiyada bunday qobiliyat yoʻq edi. “Men uni “Tesla”ning elektr quvvat agregati bilan yangilab, avtomobilni haqiqatdan oʻzgartirishga majbur qilaman”, dedi u.

Qiziqarli fakt: Temir odamni oʻynashdan oldin kichik Robert Dauni Toni Stark oʻzini qanday tutishi kerakligi haqidagi fikrlarini eshitish uchun Mask bilan uchrashuv tashkil qildi.

**Richard Brenson**

“Koʻngil ochish — bu muvaffaqiyatli korxonaning eng muhim va kam baholangan tarkibiy qismlaridan biridir. Agar siz koʻngilxushlik qilmasangiz, unda, ehtimol, oxirigacha va boshqasini sinab koʻrishga arziydi.”

400 dan ortiq kompaniyalardan iborat “Virgin Group” asoschisi Richard Charlz Niikolas Brenson oʻzining turmush tarzi bilan mashhur. Bir kuni u dunyo rekordini yangilash uchun Atlantika okeanidan havo balonida oʻtayotganda deyarli vafot etdi. Bu haqida tadbirkor oʻzining “Pastga qaramang” nomli hujjatli filmida aytib oʻtdi.

Brenson shuningdek, kaytsyorfingni yaxshi koʻradi.

Oʻzining “Virgin yoʻli: yetakchilik toʻgʻrisida hamma bilganlarim” kitobida  marketing harakatlari va jahon rekordlarini yangilashga intilishi uning biznes uslubining asosini tashkil etadi deb yozadi.

Qiziqarli fakt: Brenson Virjiniya orollarida orolga egalik qiladi.

**Yosiro Nakamatsu**

“Men Stiv Jobs va Leonardo Da Vinchi fazilatlarini birlashtiraman.”

Yaponiyalik sarmoyador Yosiro Nakamatsu patentdagi tarixga qaraganda koʻproq patentga ega. U oʻzining floppi-diski, hojatxonadagi oʻrindiq filtrini va hattoki oʻzini himoya qilish uchun parikni ixtiro qildi, bu uning 3557 ixtirosidan bir nechtasini nomlash uchun.

Nakamatsu soʻzlariga koʻra, u shoʻngʻish paytida eng yaxshi gʻoyalarini taklif qiladi va ularni maxsus suv oʻtkazmaydigan moslama yordamida yozib oladi. “Doktor NakaMas ixtirolari haqidagi afsona” kitobida tadbirkor kislorod yetishmasligi unga gʻoya beradi deb yozgan.

Qiziqarli fakt: har kecha Nakamatsu oʻzining 24 karatli oltindan yasalgan “Sokin xonasi” da dam olishni afzal koʻradi. U har doim “Oltin tasavvurga zararli boʻlgan radio toʻlqinlari va televizion signallarni toʻsib qoʻyadi”, — deydi:

**Stiv Jobs**

“Bu dunyoni oʻzgartira deb oʻylash uchun aqldan ozganlargina bu dunyoni haqiqatdan ham oʻzgartira oladi.”

Stiven Pol Jobs — 2011-yilda vafot etgan Apple kompaniyasining asoschisi va sobiq bosh direktori. 2014-yilda CNBC Jobsni soʻnggi 25 yil ichida eng nufuzli rahbarlardan biri deb topdi. U noutbuklarning kelajagini oʻzgartirdi va smartfon va musiqiy inqilobni boshladi.

Jobs daho edi, lekin u ham aqldan ozgan edi. Masalan, u stressni yoʻqotish uchun hojatxonada oyoqlarini hoʻllagan. Va bir muncha vaqt, u hatto choʻmilishni ham toʻxtatdi, chunki diyetada goʻsht yetishmasligi tanani yoqimsiz hiddan qutqarishiga amin edi.

Jobs talabchan va tezkor, chinakam mukammalparast edi. Agar u kichik xatoga yoʻl qoʻysa, darhol odamni ishdan boʻshatishi mumkin. Uning sobiq xodimlaridan biri Maykl Devi tan olishicha: “Agar u biror narsani yoqtirmasa va uning fikrini filtrlamasa, buni aniq aytardi”.

Qiziqarli fakt: Jobs shu qadar koʻp sabzi yeb qoʻyganki, bir vaqtning oʻzida uning terisi bir oz toʻq sariq rangga aylangan.

**Jeff Bezos**

“Sizning brendingiz — atrofingizda boʻlmaganingizda boshqalar siz haqingizda nima deyishidir.”

Amerikalik tadbirkor va Amazon asoschisi Jeff Bezos dunyodagi eng nufuzli bosh direktorlardan biri hisoblanadi. Bezos sayyoramizning eng boy odamlari roʻyxatida (ilgari Bill Geytsga tegishli boʻlgan) 132,2 milliard dollarlik boylik bilan va, albatta, u oʻzining gʻayrioddiy biznes usullarini qoʻllaydi.

Masalan, Amazon Bezos oʻzining barcha yozuvlarini oʻz xodimlari bilan birgalikda oʻqish orqali uchrashuvlarni boshlashni yoqtiradi. “Bu yangi boshlanuvchilar uchun gʻayrioddiy tajriba. Ular shunchaki indamay oʻtirishga va koʻplab rahbarlar bilan oʻqish zalini tashkil qilishga odatlanmaganlar”, — deydi tadbirkor.

Qiziqarli fakt: Bezos hech qachon yigʻilishlarni ertalab tayinlamaydi va “ikki pissa qoidasiga” sodiq qoladi. Unga koʻra, yigʻilishda barchani boqish uchun ikkita pissa yetarli boʻlishi kerak.

**Bill Geyts**

“Hayot adolatsiz, oʻrganing.”

Microsoft asoschisi Uilyam Genri Geyts III Jeff Bezos uning oʻrnini egallashidan oldin sayyoradagi eng boy odamlardan biri boʻlgan. Geyts har doim ongiga hujum qilishda yonida rangli qalamlarni olib yurar va oʻspirinlik chogʻida u “Dunyo kitobi” ensiklopediyasining har bir nashrini oʻqirdi.

Geyts har bir detalni nazorat qilishni yaxshi koʻradi va uning odatlari bu haqda soʻzlaydi. U ishchilarning qachon kelganini va ishdan ketganini kuzatib turishi uchun xodimlarining davlat raqamlarini yodlab olardi. Biroq, Microsoft kengayganidan soʻng, u bundan voz kechdi.

Qiziqarli fakt: Geyts noyob kitoblarni toʻplaydi va bir vaqtlar Leonardo da Vinchining inshosi boʻlgan qoʻlyozma uchun 30,8 million dollar sarflagan.

**Roman Abramovich**

Roman Abramovich — rossiyalik milliarder va xayriyachi. Uning tadbirkorlik mahorati armiyada boʻlganidayoq rivojlana boshladi. Abramovich yetkazib berish haydovchilari bilan shartnoma tuzdi: ular unga yonilgʻining bir qismini berishdi, keyin u boshqa haydovchilarga chegirma bilan sotdi.

Uning armiyadagi doʻstlaridan biri Nikolay Panteleimonov shunday deb eslaydi: “Tadbirkorlik toʻgʻrisida gap ketganda, u hamma uchun bosh va yelka edi. U havodan pul ishlab topishi mumkin edi.”

Milliarderning sportga ishtiyoqi baland, shuning uchun 2003-yilda u “Chelsi” futbol klubini sotib oldi va qarzlarini toʻlashga yordam berdi.

Qiziqarli fakt: Abramovich dunyodagi ikkinchi eng katta yaxtaga ega, u oʻzining raketaga qarshi mudofaa tizimiga ega.

**Genri Ford**

“Ford Motor Company” asoschisi Genri Ford birinchi arzon avtomobilni ishlab chiqardi. U vaqt va pulni kamaytirib, avtoulovlarning ommaviy ishlab chiqarilishini kengaytirishni xohladi. Ushbu qarash Qoʻshma Shtatlarda oʻrta sinfni shakllantirishga yordam berdi.

Ford oʻzining ekssentrikligi bilan mashhur boʻlgan barcha zamonlarning eng nufuzli odamlaridan biridir. Va uning eng yashirin fazilatlaridan biri, ehtimol uning antisemit ekanligidadir.

Hammasi Ford mahalliy “Dearborn Independent” gazetasini sotib olganidan boshlandi. 1918-yilda u oʻz gʻoyalarini nashr etishni boshladi. U oʻzining yahudiylarning fitna nazariyasini va yahudiylar dunyodagi barcha yovuzliklarning manbai ekanligini taʼkidladi. Keyinchalik Ford oʻzining eslatmalarini Xalqaro yahudiylarning toʻrt jildiga toʻpladi. U 16 tilga tarjima qilingan.

Qiziqarli fakt: Ford Sadberi, Massachusets va Michigan shtatidagi Grinfild Villij (Greenfield Village) kabi shaharlarni AQSHning dastlabki tarixi uchun sayohat markazlariga aylantirish umidida tarixiy binolarni yigʻdi.

**Larri Ellison**

“Agar siz yangilik qilsangiz, hamma sizni aqldan ozgan deb oʻylashiga tayyor boʻlishingiz kerak.”

“Forbes” maʼlumotlariga koʻra, “Oracle Corporation” kompaniyasining asoschisi va bosh direktori Larri Ellison hozirda dunyodagi eng boy odamlar roʻyxatidan oʻninchi oʻrinda turadi.

Ellison oʻzining jasur va gʻayrioddiy, shuningdek, gʻalati xarakteri bilan tanilgan. Misol uchun, daraxt San-Fransisko koʻrfaziga qarashini toʻsib, yaqin atrofdagi uchastkada oʻsganida, u uni kesishni talab qildi. Qoʻshnilar buni qilishdan bosh tortishdi, shundan keyin Ellison uylarini sotib olishni va daraxt bilan oʻz-oʻzidan shugʻullanishni taklif qildi. Taklif rad etildi va ish sudga oʻtdi.

Ellison shuningdek, yaxtalarning, ayniqsa yaxtalar poygalarining ishqibozidir. 1998-yilda u Avstraliyadagi poygada oltita dengizchining hayotiga zomin boʻlgan boʻron tufayli deyarli “oʻldirildi”. Dahshatli voqea unga “hayot qanday goʻzal, nozik va qisqa” ekanligini eslatdi.

Qiziqarli fakt: Ellison oʻz faoliyatini 1970-yilda Markaziy razvedka boshqarmasi uchun maʼlumotlar bazalarini yaratishda boshlagan.


Альберт Эйнштейн трубкасига тамаки йиғиш учун кўчада сигарет қолдиқларини йиғган. 

Бенжамин Франклин «ҳаво ҳаммомлари» деб номланган нарсаларни яхши кўрарди — бу жараён давомида у шунчаки дераза олдида яланғоч ўтирарди. Кўпгина муваффақиятли ҳикоялар ақл ва ғайриоддий хатти-ҳаракатлар ўртасида қизиқарли алоқага эга. Ушбу элементлар ҳақиқатан ҳам ўзаро боғлиқми? Эксцентрик тадбиркорларнинг ғайриоддий севимли машғулотлари ва эҳтирослари ҳақида ҳикоя.

**Марк Цукерберг**

«Тадбиркорлик нафақат компанияларни, балки ўзгаришларни яратишни англатади.»

Марк Цукерберг дўстлари билан коллеж ётоқхонасида Facebook'ни очганида 20 ёшда эди. Ҳозирда у дунёдаги энг бой кишилардан бири ва 71 миллиард долларлик капиталга эгалик қилмоқда.

Цукерберг эксцентрик хулқ-атвори, ғайриоддий севимли машғулотлари ва ҳар куни киядиган кулранг футболка ва жинси шимлар билан танилган. Унинг сўзларига кўра, бу унга майда-чуйда нарсалар билан чалғимасликка ва компаниянинг ривожланишига эътибор қаратишга ёрдам беради.

Бир неча йил олдин Цукерберг ўзининг Facebook'даги саҳифасида келаси йил учун фақат ўзи сўйган ҳайвон гўштини истеъмол қилишини эълон қилди. «Мен ҳар доим озиқ-овқатларимиз қаердан келишини тушунишимиз кераклигига ишонганман», деб хулоса қилди миллиардер.

Цукерберг таъкидлашича, у кўп вақтини Facebook'да ишлашга сарфлайди ва шу сабабли ҳар йили янги нарсаларни синаб кўришга интилади. Масалан, хитой тилини ўрганишни.

Қизиқарли факт: Facebook логотипи кўк рангга эга, чунки Цукерберг қизил-яшил рангларни кўрликка мойиллиги бор деб ҳисоблайди. 

**Элон Маск**

"Мен Марсда ўлишни хоҳлардим. Аммо бахтсиз ҳодиса пайтида эмас."

Элон Маск инвестор ва муҳандис, шунингдек "SpaceX" компаниясининг бош директори ва "Tesla Motors" асосчиларидан бири. У тез-тез эксцентрик нарсаларни қиладиган энг меҳнаткаш тадбиркорлардан бири сифатида танилган.

Миллиардер Жеймс Бонд ҳақидаги ҳикояларга шунчалик берилиб кетганки, у «Мени севган жосус» фильмидан Lotus Esprit автомобилини 997 минг долларга сотиб олган. Сюжетга кўра, машина сув ости кемасига айлантирилади, аммо Маск олган версияда бундай қобилият йўқ эди. «Мен уни "Tesla"нинг электр қувват агрегати билан янгилаб, автомобилни ҳақиқатдан ўзгартиришга мажбур қиламан», деди у.

Қизиқарли факт: Темир одамни ўйнашдан олдин кичик Роберт Дауни Тони Старк ўзини қандай тутиши кераклиги ҳақидаги фикрларини эшитиш учун Маск билан учрашув ташкил қилди.

**Ричард Брэнсон**

"Кўнгил очиш — бу муваффақиятли корхонанинг энг муҳим ва кам баҳоланган таркибий қисмларидан биридир. Агар сиз кўнгилхушлик қилмасангиз, унда, эҳтимол, охиригача ва бошқасини синаб кўришга арзийди."

400 дан ортиқ компаниялардан иборат "Virgin Group" асосчиси Ричард Чарльз Нииколас Брэнсон ўзининг турмуш тарзи билан машҳур. Бир куни у дунё рекордини янгилаш учун Атлантика океанидан ҳаво балонида ўтаётганда деярли вафот этди. Бу ҳақида тадбиркор ўзининг «Пастга қараманг» номли ҳужжатли фильмида айтиб ўтди.

Брэнсон шунингдек, кайтсёрфингни яхши кўради.

Ўзининг “Virgin йўли: етакчилик тўғрисида ҳамма билганларим" китобида  маркетинг ҳаракатлари ва жаҳон рекордларини янгилашга интилиши унинг бизнес услубининг асосини ташкил этади деб ёзади.

Қизиқарли факт: Брэнсон Виржиния оролларида оролга эгалик қилади.

**Ёсиро Накамацу**

«Мен Стив Жобс ва Леонардо Да Винчи фазилатларини бирлаштираман.»

Япониялик сармоядор Ёсиро Накамацу патентдаги тарихга қараганда кўпроқ патентга эга. У ўзининг флоппи-диски, ҳожатхонадаги ўриндиқ фильтрини ва ҳаттоки ўзини ҳимоя қилиш учун парикни ихтиро қилди, бу унинг 3557 ихтиросидан бир нечтасини номлаш учун.

Накамацу сўзларига кўра, у шўнғиш пайтида энг яхши ғояларини таклиф қилади ва уларни махсус сув ўтказмайдиган мослама ёрдамида ёзиб олади. «Доктор НакаМац ихтиролари ҳақидаги афсона» китобида тадбиркор кислород етишмаслиги унга ғоя беради деб ёзган.

Қизиқарли факт: ҳар кеча Накамацу ўзининг 24 каратли олтиндан ясалган «Сокин хонаси» да дам олишни афзал кўради. У ҳар доим «Олтин тасаввурга зарарли бўлган радио тўлқинлари ва телевизион сигналларни тўсиб қўяди», - дейди:

**Стив Жобс**

«Бу дунёни ўзгартира деб ўйлаш учун ақлдан озганларгина бу дунёни ҳақиқатдан ҳам ўзгартира олади.»

Стивен Пол Жобс — 2011 йилда вафот этган Apple компаниясининг асосчиси ва собиқ бош директори. 2014 йилда CNBC Жобсни сўнгги 25 йил ичида энг нуфузли раҳбарлардан бири деб топди. У ноутбукларнинг келажагини ўзгартирди ва смартфон ва мусиқий инқилобни бошлади.

Жобс даҳо эди, лекин у ҳам ақлдан озган эди. Масалан, у стрессни йўқотиш учун ҳожатхонада оёқларини ҳўллаган. Ва бир мунча вақт, у ҳатто чўмилишни ҳам тўхтатди, чунки диетада гўшт етишмаслиги танани ёқимсиз ҳиддан қутқаришига амин эди.

Жобс талабчан ва тезкор, чинакам мукаммалпараст эди. Агар у кичик хатога йўл қўйса, дарҳол одамни ишдан бўшатиши мумкин. Унинг собиқ ходимларидан бири Майкл Деви тан олишича: «Агар у бирор нарсани ёқтирмаса ва унинг фикрини фильтрламаса, буни аниқ айтарди».

Қизиқарли факт: Жобс шу қадар кўп сабзи еб қўйганки, бир вақтнинг ўзида унинг териси бир оз тўқ сариқ рангга айланган.

**Жефф Безос**

«Сизнинг брендингиз — атрофингизда бўлмаганингизда бошқалар сиз ҳақингизда нима дейишидир.»

Америкалик тадбиркор ва Amazon асосчиси Жефф Безос дунёдаги энг нуфузли бош директорлардан бири ҳисобланади. Безос сайёрамизнинг энг бой одамлари рўйхатида (илгари Билл Гейтсга тегишли бўлган) 132,2 миллиард долларлик бойлик билан ва, албатта, у ўзининг ғайриоддий бизнес усулларини қўллайди.

Масалан, Amazon Безос ўзининг барча ёзувларини ўз ходимлари билан биргаликда ўқиш орқали учрашувларни бошлашни ёқтиради. "Бу янги бошланувчилар учун ғайриоддий тажриба. Улар шунчаки индамай ўтиришга ва кўплаб раҳбарлар билан ўқиш залини ташкил қилишга одатланмаганлар", - дейди тадбиркор.

Қизиқарли факт: Безос ҳеч қачон йиғилишларни эрталаб тайинламайди ва «икки пицца қоидасига» содиқ қолади. Унга кўра, йиғилишда барчани боқиш учун иккита пицца етарли бўлиши керак.

**Билл Гейтс**

«Ҳаёт адолатсиз, ўрганинг.»

Microsoft асосчиси Уильям Генри Гейтс III Жефф Безос унинг ўрнини эгаллашидан олдин сайёрадаги энг бой одамлардан бири бўлган. Гейтс ҳар доим онгига ҳужум қилишда ёнида рангли қаламларни олиб юрар ва ўспиринлик чоғида у «Дунё китоби» энциклопедиясининг ҳар бир нашрини ўқирди.

Гейтс ҳар бир детални назорат қилишни яхши кўради ва унинг одатлари бу ҳақда сўзлайди. У ишчиларнинг қачон келганини ва ишдан кетганини кузатиб туриши учун ходимларининг давлат рақамларини ёдлаб оларди. Бироқ, Microsoft кенгайганидан сўнг, у бундан воз кечди.

Қизиқарли факт: Гейтс ноёб китобларни тўплайди ва бир вақтлар Леонардо да Винчининг иншоси бўлган қўлёзма учун 30,8 миллион доллар сарфлаган.

**Роман Абрамович**

Роман Абрамович — россиялик миллиардер ва хайриячи. Унинг тадбиркорлик маҳорати армияда бўлганидаёқ ривожлана бошлади. Абрамович етказиб бериш ҳайдовчилари билан шартнома тузди: улар унга ёнилғининг бир қисмини беришди, кейин у бошқа ҳайдовчиларга чегирма билан сотди.

Унинг армиядаги дўстларидан бири Николай Пантелеимонов шундай деб эслайди: "Тадбиркорлик тўғрисида гап кетганда, у ҳамма учун бош ва елка эди. У ҳаводан пул ишлаб топиши мумкин эди."

Миллиардернинг спортга иштиёқи баланд, шунинг учун 2003 йилда у «Челси» футбол клубини сотиб олди ва қарзларини тўлашга ёрдам берди.

Қизиқарли факт: Абрамович дунёдаги иккинчи энг катта яхтага эга, у ўзининг ракетага қарши мудофаа тизимига эга.

**Генри Форд**

"Ford Motor Company" асосчиси Генри Форд биринчи арзон автомобилни ишлаб чиқарди. У вақт ва пулни камайтириб, автоуловларнинг оммавий ишлаб чиқарилишини кенгайтиришни хоҳлади. Ушбу қараш Қўшма Штатларда ўрта синфни шакллантиришга ёрдам берди.

Форд ўзининг эксцентриклиги билан машҳур бўлган барча замонларнинг энг нуфузли одамларидан биридир. Ва унинг энг яширин фазилатларидан бири, эҳтимол унинг антисемит эканлигидадир.

Ҳаммаси Форд маҳаллий “Dearborn Independent” газетасини сотиб олганидан бошланди. 1918 йилда у ўз ғояларини нашр этишни бошлади. У ўзининг яҳудийларнинг фитна назариясини ва яҳудийлар дунёдаги барча ёвузликларнинг манбаи эканлигини таъкидлади.

Кейинчалик Форд ўзининг эслатмаларини Халқаро яҳудийларнинг тўрт жилдига тўплади. У 16 тилга таржима қилинган.

Қизиқарли факт: Форд Садбери, Массачусетс ва Мичиган штатидаги Гринфилд Виллиж (Greenfield Village) каби шаҳарларни АҚШнинг дастлабки тарихи учун саёҳат марказларига айлантириш умидида тарихий биноларни йиғди.

**Ларри Эллисон**

«Агар сиз янгилик қилсангиз, ҳамма сизни ақлдан озган деб ўйлашига тайёр бўлишингиз керак.»

"Forbes" маълумотларига кўра, "Oracle Corporation" компаниясининг асосчиси ва бош директори Ларри Эллисон ҳозирда дунёдаги энг бой одамлар рўйхатидан ўнинчи ўринда туради.

Эллисон ўзининг жасур ва ғайриоддий, шунингдек, ғалати характери билан танилган. Мисол учун, дарахт Сан-Франциско кўрфазига қарашини тўсиб, яқин атрофдаги участкада ўсганида, у уни кесишни талаб қилди. Қўшнилар буни қилишдан бош тортишди, шундан кейин Эллисон уйларини сотиб олишни ва дарахт билан ўз-ўзидан шуғулланишни таклиф қилди. Таклиф рад этилди ва иш судга ўтди.

Эллисон шунингдек, яхталарнинг, айниқса яхталар пойгаларининг ишқибозидир. 1998 йилда у Австралиядаги пойгада олтита денгизчининг ҳаётига зомин бўлган бўрон туфайли деярли "ўлдирилди". Даҳшатли воқеа унга «ҳаёт қандай гўзал, нозик ва қисқа» эканлигини эслатди.

Қизиқарли факт: Эллисон ўз фаолиятини 1970 йилда Марказий разведка бошқармаси учун маълумотлар базаларини яратишда бошлаган.



Albert Eynshteyn trubkasiga tamaki yigʻish uchun koʻchada sigaret qoldiqlarini yigʻgan. Benjamin Franklin “havo hammomlari” deb nomlangan narsalarni yaxshi koʻrardi — bu jarayon davomida u shunchaki deraza oldida yalangʻoch oʻtirardi. Koʻpgina muvaffaqiyatli hikoyalar aql va gʻayrioddiy xatti-harakatlar oʻrtasida qiziqarli aloqaga ega. Ushbu elementlar haqiqatan ham oʻzaro bogʻliqmi? Ekssentrik tadbirkorlarning gʻayrioddiy sevimli mashgʻulotlari va ehtiroslari haqida hikoya.

Mark Sukerberg
“Tadbirkorlik nafaqat kompaniyalarni, balki oʻzgarishlarni yaratishni anglatadi.”


Альберт Эйнштейн трубкасига тамаки йиғиш учун кўчада сигарет қолдиқларини йиғган. Бенжамин Франклин «ҳаво ҳаммомлари» деб номланган нарсаларни яхши кўрарди — бу жараён давомида у шунчаки дераза олдида яланғоч ўтирарди. Кўпгина муваффақиятли ҳикоялар ақл ва ғайриоддий хатти-ҳаракатлар ўртасида қизиқарли алоқага эга. Ушбу элементлар ҳақиқатан ҳам ўзаро боғлиқми? Эксцентрик тадбиркорларнинг ғайриоддий севимли машғулотлари ва эҳтирослари ҳақида ҳикоя.

Марк Цукерберг
«Тадбиркорлик нафақат компанияларни, балки ўзгаришларни яратишни англатади.»




medium_maqola1.png

small_maqola1.png

thumbnail_maqola1.png

maqola1.png

Mashhur biznesmenlarning gʻayrioddiy odatlari

Машҳур бизнесменларнинг ғайриоддий одатлари

Qayta ishlangan pishloq biznesi oʻrtacha boshlangʻich kapitali boʻlgan yangi boshlangʻich tadbirkor uchun juda mos keladi.
Ushbu foydali va talab qilinadigan mahsulotning mashhurligi va yuqori talabidan tashqari, ishlab chiqarish jarayoni ham, arzon narxlardagi uskunalar ajralib turadi. Siz biznes gʻoyani amalga oshirishdan oldin tayyor boʻlishingiz kerak boʻlgan birdan-bir kamchilik bu bozorda yuqori raqobatdir, ammo bu holatda ham sizda yaxshi texnolog va puxta marketing siyosati boʻlsa, siz buni yengishingiz mumkin.

**Binolar va hujjatlar**

Seminarni ochish uchun sizga umumiy maydoni 140-150 kv.m boʻlgan xona kerak. Shu bilan birga, yarmi xomashyo va tayyor mahsulotlar uchun omborlar, maishiy boʻlimlarga ketadi. Ishlab chiqarish maydoni yaxshi yoritilgan boʻlishi kerak (60 foizgacha tabiiy yorugʻlik), shift balandligi kamida 3,5 metr boʻlishi kerak.

Saqlash joyida haroratni 2-4 ° C darajasida ushlab turish juda muhimdir. Umuman olganda, roʻyxatdan oʻtish uchun oʻt oʻchiruvchilar, sanitariya-epidemiologiya stansiyalari va mehnatni muhofaza qilish xizmatlaridan ruxsat olish kerak. Ilgari oziq-ovqat mahsulotlarini ishlab chiqaradigan tayyor kommunikatsiyalar bilan binolarni ijaraga olish juda yaxshi. Keyin xizmatlar bilan muvofiqlashtirish va ruxsat olish, loyihani tasdiqlash ancha tezlashadi. Loyihaviy hujjatlarni ishlab chiqish 1 kvadrat uchun 60-65 dollarga baholanmoqda.

**Uskunalar**

Uskunalar roʻyxati toʻgʻridan-toʻgʻri ishlab chiqarilgan pishloqning turlari va miqdoriga bogʻliq. Ikkinchisi shirin, shoʻr, mayda, kolbasa, makaron va qaymoqli boʻlib, ular plastik idishlarda, qutilarda yoki plyonkalarda, folga naychalarida ishlab chiqariladi, tabiiy qattiq pishloqdan yoki maxsus kukunlardan ishlab chiqariladi.

Rossiya ishlab chiqarishining standart universal liniyasining narxi 25 ming dollarni tashkil qiladi. Asosiy birliklar: kuchli goʻsht maydalagich, eritish idishi, vakuumli shpris, qaychi, toʻldirish mashinasi, ish stoli, termal tutun kamerasi (kolbasa pishloq uchun), sovitish moslamasi.
Kamroq tez-tez qayta ishlangan pishloq termo-kesgichda, maydalagich, goʻsht maydalagich va mikser quriladigan oziq-ovqat protsessori kabi maxsus ixcham apparatda tayyorlanadi. Termo-toʻsar bir nechta tayyor dasturlarga ega. Uning narxi 32000 dollar.

Chiziqning ayrim birliklarini alohida sotib olish mumkin. Masalan, sovitish kamerasining narxi 3000 dollar, qirqish mashinasi — 1800-2000 dollar, vakuumli shpris — 4700 dollar.

**Xomashyo**

Qayta ishlangan pishloqning asosiy komponenti turli xil sabablarga koʻra rad qilingan (asosan tashqi koʻrinishi, shakli va notekisligi tufayli) sotishga yaroqsiz qattiq tabiiy pishloqlardir. Qoʻshimcha tarkibiy qismlar erituvchi tuzlar (kaliy, natriy, limon kislotasi) va ziravorlar, ziravorlar, shirin navlar uchun shakar, sut mahsulotlari (sariyogʻ, sut, tvorog), xushboʻy moddalar va boshqa xushboʻy qoʻshimchalar. Kolbasa pishlogʻining asosini oz miqdordagi yogʻ va rennetli pishloqlar tarkibiga kimion va qalampir qoʻshiladi.

Mahsulotlarning narxini pasaytirish uchun koʻplab qayta ishlangan pishloq ishlab chiqaruvchilari asosiy tarkibiy qism sifatida yogʻsiz sut kukuni, oʻsimlik yogʻlari, stabilizatorlar, aromatizatorlar va kislotalik regulyatorlarini qoʻshib pishloq kukunidan foydalanadilar. Tabiiyki, shu tarzda olingan pishloq klassik usul yordamida tayyorlangan mahsulotlarning taʼmi va sifati jihatidan pastroqdir. Ishlab chiqaruvchining foydasi aniq — pishloq kukuni sotib olish 1 kg uchun 6,25 dollarni tashkil qiladi. Ushbu miqdordan siz 4 kilogrammgacha qayta ishlangan pishloqni tayyorlashingiz mumkin.

Kukunli pishloqlar pishloq eritadigan zavodda 7-10 daqiqada ishlab chiqariladi.

**Ishlab chiqarish texnologiyasi**

Klassik va qimmatroq texnologiya boʻyicha qayta ishlangan pishloqlarni ishlab chiqarishning texnologik jarayoni pishloqlarni tayyorlash bilan boshlanadi, ular qadoqlash va parafindan tozalanadi, yuviladi va kerak boʻlsa, zardobga solinadi. Keyin pishloq maydalash uchun yuboriladi, u qoʻshiladi va retsept boʻyicha boshqa qoʻshimchalar bilan aralashtiriladi.

Yarim soatdan ikki soatgacha pishib yetish jarayonida, tuzlar pishloq massasiga yaxshilab kirib borishi kerak. Shundan soʻng, aralash 20 daqiqa davomida bugʻ generatori va aralashtirgich bilan jihozlangan erituvchi qozonga oʻrnatiladi. Va 70-90 daraja haroratda, eritish jarayoni sodir boʻladi.
60 gradusgacha sovitilgan massa plomba va qadoqlash moslamasiga kiradi. Keyinchalik sovitish sovutish mashinasida yoki tabiiy sharoitda 8-9 darajadan yuqori boʻlmagan haroratda amalga oshiriladi.
 
**Xodimlar**

Texnolog retseptlar va lazzat turlarini ishlab chiqish uchun javobgardir. Mahsulotlarning sifati uning tasavvuriga va malakasiga bogʻliq boʻladi. Shuningdek, liniyani saqlab turish uchun 2 nafar xodim, buxgalter, xomashyo sotib olish boʻyicha menejer (yetkazib beruvchilar sut mahsulotlari ishlab chiqaradigan kompaniyalar va pishloq ishlab chiqaruvchilar) va bir nechta savdo menejerlari kerak.



Қайта ишланган пишлоқ бизнеси ўртача бошланғич капитали бўлган янги бошланғич тадбиркор учун жуда мос келади.
Ушбу фойдали ва талаб қилинадиган маҳсулотнинг машҳурлиги ва юқори талабидан ташқари, ишлаб чиқариш жараёни ҳам, арзон нархлардаги ускуналар ажралиб туради. Сиз бизнес ғояни амалга оширишдан олдин тайёр бўлишингиз керак бўлган бирдан-бир камчилик бу бозорда юқори рақобатдир, аммо бу ҳолатда ҳам сизда яхши технолог ва пухта маркетинг сиёсати бўлса, сиз буни енгишингиз мумкин.

**Бинолар ва ҳужжатлар**

Семинарни очиш учун сизга умумий майдони 140-150 кв.м бўлган хона керак. Шу билан бирга, ярми хомашё ва тайёр маҳсулотлар учун омборлар, маиший бўлимларга кетади. Ишлаб чиқариш майдони яхши ёритилган бўлиши керак (60 фоизгача табиий ёруғлик), шифт баландлиги камида 3,5 метр бўлиши керак.

Сақлаш жойида ҳароратни 2-4 ° C даражасида ушлаб туриш жуда муҳимдир. Умуман олганда, рўйхатдан ўтиш учун ўт ўчирувчилар, санитария-эпидемиология станциялари ва меҳнатни муҳофаза қилиш хизматларидан рухсат олиш керак. Илгари озиқ-овқат маҳсулотларини ишлаб чиқарадиган тайёр коммуникациялар билан биноларни ижарага олиш жуда яхши. Кейин хизматлар билан мувофиқлаштириш ва рухсат олиш, лойиҳани тасдиқлаш анча тезлашади. Лойиҳавий ҳужжатларни ишлаб чиқиш 1 квадрат учун 60-65 долларга баҳоланмоқда.

**Ускуналар**

Ускуналар рўйхати тўғридан-тўғри ишлаб чиқарилган пишлоқнинг турлари ва миқдорига боғлиқ. Иккинчиси ширин, шўр, майда, колбаса, макарон ва қаймоқли бўлиб, улар пластик идишларда, қутиларда ёки плёнкаларда, фольга найчаларида ишлаб чиқарилади, табиий қаттиқ пишлоқдан ёки махсус кукунлардан ишлаб чиқарилади.

Россия ишлаб чиқаришининг стандарт универсал линиясининг нархи 25 минг долларни ташкил қилади. Асосий бирликлар: кучли гўшт майдалагич, эритиш идиши, вакуумли шприц, қайчи, тўлдириш машинаси, иш столи, термал тутун камераси (колбаса пишлоқ учун), совитиш мосламаси.

Камроқ тез-тез қайта ишланган пишлоқ термо-кесгичда, майдалагич, гўшт майдалагич ва миксер қуриладиган озиқ-овқат процессори каби махсус ихчам аппаратда тайёрланади. Термо-тўсар бир нечта тайёр дастурларга эга. Унинг нархи 32000 доллар.
Чизиқнинг айрим бирликларини алоҳида сотиб олиш мумкин. Масалан, совитиш камерасининг нархи 3000 доллар, қирқиш машинаси — 1800-2000 доллар, вакуумли шприц — 4700 доллар.

**Хомашё**

Қайта ишланган пишлоқнинг асосий компоненти турли хил сабабларга кўра рад қилинган (асосан ташқи кўриниши, шакли ва нотекислиги туфайли) сотишга яроқсиз қаттиқ табиий пишлоқлардир. Қўшимча таркибий қисмлар эритувчи тузлар (калий, натрий, лимон кислотаси) ва зираворлар, зираворлар, ширин навлар учун шакар, сут маҳсулотлари (сариёғ, сут, творог), хушбўй моддалар ва бошқа хушбўй қўшимчалар. Колбаса пишлоғининг асосини оз миқдордаги ёғ ва реннетли пишлоқлар таркибига кимион ва қалампир қўшилади.

Маҳсулотларнинг нархини пасайтириш учун кўплаб қайта ишланган пишлоқ ишлаб чиқарувчилари асосий таркибий қисм сифатида ёғсиз сут кукуни, ўсимлик ёғлари, стабилизаторлар, ароматизаторлар ва кислоталик регуляторларини қўшиб пишлоқ кукунидан фойдаланадилар. Табиийки, шу тарзда олинган пишлоқ классик усул ёрдамида тайёрланган маҳсулотларнинг таъми ва сифати жиҳатидан пастроқдир. Ишлаб чиқарувчининг фойдаси аниқ — пишлоқ кукуни сотиб олиш 1 кг учун 6,25 долларни ташкил қилади. Ушбу миқдордан сиз 4 килограммгача қайта ишланган пишлоқни тайёрлашингиз мумкин.
Кукунли пишлоқлар пишлоқ эритадиган заводда 7-10 дақиқада ишлаб чиқарилади.

**Ишлаб чиқариш технологияси**

Классик ва қимматроқ технология бўйича қайта ишланган пишлоқларни ишлаб чиқаришнинг технологик жараёни пишлоқларни тайёрлаш билан бошланади, улар қадоқлаш ва парафиндан тозаланади, ювилади ва керак бўлса, зардобга солинади. Кейин пишлоқ майдалаш учун юборилади, у қўшилади ва рецепт бўйича бошқа қўшимчалар билан аралаштирилади.

Ярим соатдан икки соатгача пишиб етиш жараёнида, тузлар пишлоқ массасига яхшилаб кириб бориши керак. Шундан сўнг, аралаш 20 дақиқа давомида буғ генератори ва аралаштиргич билан жиҳозланган эритувчи қозонга ўрнатилади. Ва 70-90 даража ҳароратда, эритиш жараёни содир бўлади.

60 градусгача совитилган масса пломба ва қадоқлаш мосламасига киради. Кейинчалик совитиш совутиш машинасида ёки табиий шароитда 8-9 даражадан юқори бўлмаган ҳароратда амалга оширилади.

**Ходимлар**

Технолог рецептлар ва лаззат турларини ишлаб чиқиш учун жавобгардир. Маҳсулотларнинг сифати унинг тасаввурига ва малакасига боғлиқ бўлади. Шунингдек, линияни сақлаб туриш учун 2 нафар ходим, бухгалтер, хомашё сотиб олиш бўйича менежер (етказиб берувчилар сут маҳсулотлари ишлаб чиқарадиган компаниялар ва пишлоқ ишлаб чиқарувчилар) ва бир нечта савдо менежерлари керак.




Qayta ishlangan pishloq biznesi oʻrtacha boshlangʻich kapitali boʻlgan yangi boshlangʻich tadbirkor uchun juda mos keladi.

Ushbu foydali va talab qilinadigan mahsulotning mashhurligi va yuqori talabidan tashqari, ishlab chiqarish jarayoni ham, arzon narxlardagi uskunalar ajralib turadi. Siz biznes gʻoyani amalga oshirishdan oldin tayyor boʻlishingiz kerak boʻlgan birdan-bir kamchilik bu bozorda yuqori raqobatdir, ammo bu holatda ham sizda yaxshi texnolog va puxta marketing siyosati boʻlsa, siz buni yengishingiz mumkin.


Қайта ишланган пишлоқ бизнеси ўртача бошланғич капитали бўлган янги бошланғич тадбиркор учун жуда мос келади.

Ушбу фойдали ва талаб қилинадиган маҳсулотнинг машҳурлиги ва юқори талабидан ташқари, ишлаб чиқариш жараёни ҳам, арзон нархлардаги ускуналар ажралиб туради. Сиз бизнес ғояни амалга оширишдан олдин тайёр бўлишингиз керак бўлган бирдан-бир камчилик бу бозорда юқори рақобатдир, аммо бу ҳолатда ҳам сизда яхши технолог ва пухта маркетинг сиёсати бўлса, сиз буни енгишингиз мумкин.


medium_goya.png

small_goya.png

thumbnail_goya.png

goya.png

Biznes gʻoya: pishloq ishlab chiqarish

Бизнес ғоя: пишлоқ ишлаб чиқариш

Kichkina oziq-ovqat doʻkonini ochish uchun siz xonani ijaraga olishingiz, u yerda taʼmirlashni amalga oshirishingiz va uskunalar sotib olishingiz kerak. Ushbu maqolada sizga har bir element haqida koʻproq maʼlumot beramiz.

Ijara

Oziq-ovqat doʻkonining xonalari yorugʻ, toza va kommunal xizmatlar bilan taʼminlangan boʻlishi lozim. Metro toʻxtash joyi, jamoat transporti yoki yoʻl tutashgan joylar yaqinida turar-joy hududida xonani ijaraga olish yaxshiroqdir.

Buning uchun sizga 20&nbsp;m&sup2; hajmdagi binolar mos keladi, ammo agar byudjet imkoni boʻlsa, 50&nbsp;m&sup2;ni&nbsp;olish yaxshiroqdir.

Oziq-ovqat doʻkoni uchun joy tanlashda, raqobatchilarga qarash kerak: agar yaqin atrofda shunga oʻxshash doʻkonlar yoki tarmoq supermarketlari boʻlsa, binolar ishlamaydi. Bundan tashqari siz katta taʼmirlashni talab qiladigan xonani olmaysiz: uni tartibga solish qiyin va qimmatga tushadi.

Toshkent shahrida ushbu formatga mos binolarni ijaraga olish oyiga 2000 dollar atrofida turadi. Shahar atrofida siz 14 000 000 soʻm atrofidagi mablagʻga ijaraga olishingiz mumkin. Viloyatlarda binolar ijarasi narxi bundan ancha arzon boʻlishi mumkin.

<img alt="" src="https://biznesrivoj-vds-uploads.s3.eu-north-1.amazonaws.com/ckeditor_images/04-25-2021-12-14-27-1232.jpg" style="height:500px; width:880px" />

Taʼmirlash

Oziq-ovqat doʻkonida siz kosmetik taʼmirlashni amalga oshirishingiz, polga plitkalar qoʻyishingiz va yoritishni yangilashingiz kerak &mdash; bu taxminan 3 8750 dollarni tashkil qiladi.

Agar binolar yaroqsiz boʻlsa va siz elektr energiyasini yetkazib berishingiz yoki ekstraktor qopqogʻini yasashingiz kerak boʻlsa, taʼmirlash qiymati bir necha barobar koʻtariladi. Shu sababli zudlik bilan tayyor santexnika, konditsionerlik tizimi va elektr simlari boʻlgan xonani tanlash muhimdir.

Taʼmirlash qiymati narxiga doʻkon nomi yozilgan taxtacha yasattirish qiymati ham qoʻshilishi kerak.

Uskunalar

Uskunani yangi yoki ishlatilgan holda sotib olish mumkin. Agar ishlatilganini sotib olsangiz, unga kafolat berishingiz kerak yoki sotib olishdan oldin mutaxassis texnik koʻrikdan oʻtkazadi. Doʻkon quyidagilarni talab qiladi:

<img alt="" src="https://biznesrivoj-vds-uploads.s3.eu-north-1.amazonaws.com/ckeditor_images/04-25-2021-12-15-09-1232.jpg" style="font-size:22px; height:500px; width:880px" />

<ul>
	<li>sovutgichli&nbsp;vitrinalar;</li>
	<li>vitrinalar, muzlatgichlar va&nbsp;sovutgichlar, agar muzlatilgan mahsulotlar sotilsa;</li>
	<li>ichimliklar uchun muzlatgichlar;</li>
	<li>maxsus saqlash sharoitlarini talab qilmaydigan mahsulotlar uchun stendlar;</li>
	<li>hisoblagichlar;</li>
	<li>kassa uskunalari;</li>
	<li>isteʼmolchilar burchagi.</li>
</ul>

Tovarlarni sotib olish

Oziq-ovqat doʻkoni bitta oyna boʻlishi yoki maʼlum narsalarni sotishi mumkin. Masalan, qishloq xoʻjaligi mahsulotlari yoki mahalliy manbalardan olingan mahsulotlar.

Qanday boʻlmasin, oʻrtacha doʻkonlar har oyda tovar sotib olishga 40 000 000 dan 70 000 000 soʻmgacha pul sarflaydilar.

Haddan tashqari koʻp tovarlarni sotib olmang: zaxiralar bir oylik oborotdan oshmasligi kerak, ular tez buziladigan mahsulotlar boʻlsa. Agar buzilib ketadigan boʻlsa, bu saqlash muddatiga bogʻliq.

<img alt="" src="https://biznesrivoj-vds-uploads.s3.eu-north-1.amazonaws.com/ckeditor_images/04-25-2021-12-15-28-1232.jpg" style="height:500px; width:880px" />

Yetkazib beruvchilar bilan shartnoma va tovarlarning buyurtmasi oldindan tuziladi. Doʻkon ochilishidan ikki hafta oldin vitrinalar tuzilishi kerak. Tez buziladigan tovarlarni doʻkonga ochilish kuni yoki bir kun oldin olib kelish lozim.

Doimiy xarajatlar uchun&nbsp;50 million soʻm

Har oy ikkita sotuvchisi bor kichik&nbsp;oziq-ovqat doʻkoni egasi ijara haqi, kommunal xizmatlar va Internet, soliqlarni toʻlaydi va ishchilarga ish haqini beradi.

Bu yerda asosiy doimiy xarajatlar:

Maʼmuriy va biznes xarajatlari binolarni saqlash, reklama xarajatlari, sotish uchun bonuslar va foizlar, buxgalteriya hisobini yuritish, yetkazib berish va saqlash xizmatlarini oʻz ichiga oladi.

<img alt="" src="https://biznesrivoj-vds-uploads.s3.eu-north-1.amazonaws.com/ckeditor_images/04-25-2021-12-20-18-1232.jpg" style="height:500px; width:880px" />

Oʻzgaruvchan xarajatlar uchun&nbsp;30 million soʻm

Oziq-ovqat doʻkonining asosiy oʻzgaruvchan xarajatlari tovarlarni sotib olishdir, chunki bu aniq chastotada boʻlmaydi, lekin kerak boʻlganda juda zarur.

Kichkina doʻkon uchun biz oyiga 30 million&nbsp;soʻm garovga qoʻydik, ammo baʼzi bir oylarda bu miqdor koʻproq, baʼzilarida esa kamroq boʻladi.

Vaqti-vaqti bilan qoʻshimcha xarajatlar kelib chiqishi mumkin, masalan:

<ul>
	<li>doʻkon atrofini tozalash;</li>
	<li>bayram uchun doʻkonni bezatish;</li>
	<li>onlayn toʻlov xizmati.</li>
</ul>

Mavsumiy tadbirlar uchun siz 700 000 dan &ndash; 1,5 million&nbsp;soʻmgacha boshqa oʻzgaruvchan xarajatlar uchun esa taxminan 5 million&nbsp;soʻm sarflashingiz mumkin.

<img alt="" src="https://biznesrivoj-vds-uploads.s3.eu-north-1.amazonaws.com/ckeditor_images/04-25-2021-12-16-10-1232.jpg" style="height:500px; width:880px" />

Biznes qancha vaqtda oʻzini oqlaydi?

Oziq-ovqat doʻkoni daromadlarini hisoblash uchun siz moliyaviy modelni tuzishingiz yoki&nbsp;zararsizlanish&nbsp;nuqtasini hisoblashingiz kerak.

Biz taxminan hisoblab chiqdik: barcha xarajatlarni qoʻshdik, bozor uchun oʻrtacha kunlik daromadni taxmin qildik va sof foydani hisobladik. Operatsion xarajatlar sarmoyadan kam boʻlishi muhimdir, chunki barcha tovarlar birdaniga sotilmaydi. Odatda ular 30 foizga kamayadi, ammo barcha xarajatlar emas, yaʼni tovarlarga sarflanadigan xarajatlar &mdash; bu koʻrsatkich oziq-ovqat doʻkonlari tomonidan operatsion xarajatlarni hisoblab chiqishda oʻrtacha olinadi.

Кичкина озиқ-овқат дўконини очиш учун сиз хонани ижарага олишингиз, у ерда таъмирлашни амалга оширишингиз ва ускуналар сотиб олишингиз керак. Ушбу мақолада сизга ҳар бир элемент ҳақида кўпроқ маълумот берамиз.

Ижара

Озиқ-овқат дўконининг хоналари ёруғ, тоза ва коммунал хизматлар билан таъминланган бўлиши лозим. Метро тўхташ жойи, жамоат транспорти ёки йўл туташган жойлар яқинида турар-жой ҳудудида хонани ижарага олиш яхшироқдир.

Бунинг учун сизга 20&nbsp;м&sup2; ҳажмдаги бинолар мос келади, аммо агар бюджет имкони бўлса, 50&nbsp;м&sup2;ни&nbsp;олиш яхшироқдир.

Озиқ-овқат дўкони учун жой танлашда, рақобатчиларга қараш керак: агар яқин атрофда шунга ўхшаш дўконлар ёки тармоқ супермаркетлари бўлса, бинолар ишламайди. Бундан ташқари сиз катта таъмирлашни талаб қиладиган хонани олмайсиз: уни тартибга солиш қийин ва қимматга тушади.

Тошкент шаҳрида ушбу форматга мос биноларни ижарага олиш ойига 2000 доллар атрофида туради. Шаҳар атрофида сиз 14 000 000 сўм атрофидаги маблағга ижарага олишингиз мумкин. Вилоятларда бинолар ижараси нархи бундан анча арзон бўлиши мумкин.

<img alt="" src="https://biznesrivoj.uz/backend/web/uploads/ckeditor_images/04-25-2021-12-14-27-1232.jpg" style="height:500px; width:880px" />

Таъмирлаш

Озиқ-овқат дўконида сиз косметик таъмирлашни амалга оширишингиз, полга плиткалар қўйишингиз ва ёритишни янгилашингиз керак &mdash; бу тахминан 3 8750 долларни ташкил қилади.

Агар бинолар яроқсиз бўлса ва сиз электр энергиясини етказиб беришингиз ёки экстрактор қопқоғини ясашингиз керак бўлса, таъмирлаш қиймати бир неча баробар кўтарилади. Шу сабабли зудлик билан тайёр сантехника, кондиционерлик тизими ва электр симлари бўлган хонани танлаш муҳимдир.

Таъмирлаш қиймати нархига дўкон номи ёзилган тахтача ясаттириш қиймати ҳам қўшилиши керак.

Ускуналар

Ускунани янги ёки ишлатилган ҳолда сотиб олиш мумкин. Агар ишлатилганини сотиб олсангиз, унга кафолат беришингиз керак ёки сотиб олишдан олдин мутахассис техник кўрикдан ўтказади. Дўкон қуйидагиларни талаб қилади:

<img alt="" src="https://biznesrivoj.uz/backend/web/uploads/ckeditor_images/04-25-2021-12-15-09-1232.jpg" style="font-size:22px; height:500px; width:880px" />

<ul>
	<li>совутгичли&nbsp;витриналар;</li>
	<li>витриналар, музлатгичлар ва&nbsp;совутгичлар, агар музлатилган маҳсулотлар сотилса;</li>
	<li>ичимликлар учун музлатгичлар;</li>
	<li>махсус сақлаш шароитларини талаб қилмайдиган маҳсулотлар учун стендлар;</li>
	<li>ҳисоблагичлар;</li>
	<li>касса ускуналари;</li>
	<li>истеъмолчилар бурчаги.</li>
</ul>

Товарларни сотиб олиш

Озиқ-овқат дўкони битта ойна бўлиши ёки маълум нарсаларни сотиши мумкин. Масалан, қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари ёки маҳаллий манбалардан олинган маҳсулотлар.

Қандай бўлмасин, ўртача дўконлар ҳар ойда товар сотиб олишга 40 000 000 дан 70 000 000 сўмгача пул сарфлайдилар.

Ҳаддан ташқари кўп товарларни сотиб олманг: захиралар бир ойлик оборотдан ошмаслиги керак, улар тез бузиладиган маҳсулотлар бўлса. Агар бузилиб кетадиган бўлса, бу сақлаш муддатига боғлиқ.

<img alt="" src="https://biznesrivoj.uz/backend/web/uploads/ckeditor_images/04-25-2021-12-15-28-1232.jpg" style="height:500px; width:880px" />

Етказиб берувчилар билан шартнома ва товарларнинг буюртмаси олдиндан тузилади. Дўкон очилишидан икки ҳафта олдин витриналар тузилиши керак. Тез бузиладиган товарларни дўконга очилиш куни ёки бир кун олдин олиб келиш лозим.

Доимий харажатлар учун&nbsp;50 миллион сўм

Ҳар ой иккита сотувчиси бор кичик&nbsp;озиқ-овқат дўкони эгаси ижара ҳақи, коммунал хизматлар ва Интернет, солиқларни тўлайди ва ишчиларга иш ҳақини беради.

Бу ерда асосий доимий харажатлар:

Маъмурий ва бизнес харажатлари биноларни сақлаш, реклама харажатлари, сотиш учун бонуслар ва фоизлар, бухгалтерия ҳисобини юритиш, етказиб бериш ва сақлаш хизматларини ўз ичига олади.

<img alt="" src="https://biznesrivoj.uz/backend/web/uploads/ckeditor_images/04-25-2021-12-20-18-1232.jpg" style="height:500px; width:880px" />

Ўзгарувчан харажатлар учун&nbsp;30 миллион сўм

Озиқ-овқат дўконининг асосий ўзгарувчан харажатлари товарларни сотиб олишдир, чунки бу аниқ частотада бўлмайди, лекин керак бўлганда жуда зарур.

Кичкина дўкон учун биз ойига 30 миллион&nbsp;сўм гаровга қўйдик, аммо баъзи бир ойларда бу миқдор кўпроқ, баъзиларида эса камроқ бўлади.

Вақти-вақти билан қўшимча харажатлар келиб чиқиши мумкин, масалан:

<ul>
	<li>дўкон атрофини тозалаш;</li>
	<li>байрам учун дўконни безатиш;</li>
	<li>онлайн тўлов хизмати.</li>
</ul>

Мавсумий тадбирлар учун сиз 700 000 дан &ndash; 1,5 миллион&nbsp;сўмгача бошқа ўзгарувчан харажатлар учун эса тахминан 5 миллион&nbsp;сўм сарфлашингиз мумкин.

<img alt="" src="https://biznesrivoj.uz/backend/web/uploads/ckeditor_images/04-25-2021-12-16-10-1232.jpg" style="height:500px; width:880px" />

Бизнес қанча вақтда ўзини оқлайди?

Озиқ-овқат дўкони даромадларини ҳисоблаш учун сиз молиявий моделни тузишингиз ёки&nbsp;зарарсизланиш&nbsp;нуқтасини ҳисоблашингиз керак.

Биз тахминан ҳисоблаб чиқдик: барча харажатларни қўшдик, бозор учун ўртача кунлик даромадни тахмин қилдик ва соф фойдани ҳисобладик. Операцион харажатлар сармоядан кам бўлиши муҳимдир, чунки барча товарлар бирданига сотилмайди. Одатда улар 30 фоизга камаяди, аммо барча харажатлар эмас, яъни товарларга сарфланадиган харажатлар &mdash; бу кўрсаткич озиқ-овқат дўконлари томонидан операцион харажатларни ҳисоблаб чиқишда ўртача олинади.

Biznes gʻoya: Oziq-ovqat doʻkoni ochishning bosqichma-bosqich koʻrsatmalari

Бизнес ғоя: Озиқ-овқат дўкони очишнинг босқичма-босқич кўрсатмалари

“Starbucks” tarixdagi eng yirik kofe brendini yaratib, bir stakan qahvani yuqori sifatli mahsulotga aylantirib, uni dunyo boʻylab millionlab odamlarni qahva madaniyati bilan tanishtirdi. Lekin qanday qilib biznes bunchalik tez va katta oʻsishga muvaffaq boʻldi? Kompaniyaning butun strategiyasi xulq-atvor fanlari va psixologiyasini qoʻllashga asoslangan.

**1. Irratsional baholash: “Starbucks” effekti**

“Starbucks” qimmat ekanligini hammamiz bilamiz. Lekin, aslida, qahva narxini “McDonaldʼs”dagidan 5-6 baravar yuqori belgilash qarori toʻgʻri boʻlib chiqdi.

Iqtisodiyotda irratsional baholash kabi hodisa mavjud. Biz kontekstli belgilarga va ular bizni qanday his qilishiga asoslanib mahsulotni qadrlaymiz.

Masalan, professor Robert Chaldinining “Taʼsir psixologiyasi” kitobida zargar yordamchisi oʻz doʻkonidagi har bir firuza (biryuza) buyumining narxini tasodifan ikki barobarga oshirganligi haqida hikoya qiladi. Shu paytgacha firuzani sotish mumkin emas edi. Narx ikki baravar oshirilgandan soʻng, tovarlar bir necha kun ichida sotildi.

Nega?

Qimmatbaho buyumni koʻrganimizda, biz avtomatik ravishda uni arzon narsaga qaraganda qimmatroq va sifatliroq deb hisoblaymiz. Ayniqsa, ular toʻgʻridan-toʻgʻri raqobatlashsa.

Bu “Starbucks” strategiyasining bir qismi edi. Kompaniya yuqori darajadagi mijozlarga xizmat koʻrsatish, yaxshi stollar, yaxshi musiqa va samimiy baristalarni qoʻshib, ilgari arzon mahsulot uchun yuqori narx oldi.

Narxlarga bu taʼsir shunchalik muhim ediki, tadqiqotchilar buni “Starbucks effekti” deb atashgan. 1990-yilda qahvaning atigi 3 foizi yuqori narxda sotilgan boʻlsa, 2000-yilga kelib, “Starbucks” shiddatli chogʻida bu ulush 40 foizga oʻsdi.

“Starbucks” kundalik kofe qimmat boʻlishi mumkin degan taxminni oʻrnatishga muvaffaq boʻldi va kompaniyaning muvaffaqiyati bozorni oʻzgartirdi.

**2. Oʻtkazib yuborilgan imkoniyatlardan qoʻrqish mijozlarning qaytib kelishini davom ettiradi**

Koʻpchilik FOMO (Fear Of Missing Out ) nima ekanligini biladi — muhim narsani oʻtkazib yuborish qoʻrquvi. Biz yoʻqotishni yomon koʻramiz. Yoʻqotishning psixologik ogʻrigʻi biror narsaga ega boʻlish zavqidan ikki baravar kuchliroqdir.

Ushbu hodisaning ilmiy nomi — yoʻqotishdan voz kechish. “Starbucks” buni juda kuchli deb biladi.

Kompaniya Unicorn Frappuccino yoki mavsumiy qovoqdan ziravorlangan latte kabi cheklangan miqdordagi ichimliklar ishlab chiqarish uchun juda koʻp vaqt va pul sarflaydi.

Ushbu “Starbucks” ichimliklar shunchalik sevilganki, ular bayram mavsumining boshlanishini bildiruvchi bayram stakanlari kabi madaniy hodisaga aylangan. Agar siz yangi ichimlikni sinab koʻrmagan boʻlsangiz va qizil “Starbucks” “koʻzoynak”larini koʻrmagan boʻlsangiz, FOMO effekti darhol boshlanadi.

Bu xaridorlarni doʻkonga jalb qiladi va oʻzlarini eksklyuziv va oʻziga xos narsaning bir qismi kabi his qiladi.

**3. “Starbucks” bir narsaga odatlanishni oson yaratadi**

Buning sababi faqat kofeinda emas, balki foydalanuvchi tajribasida — u xuddi kofein kabi tasir qiladi. Bu, ayniqsa, “Starbucks” ilovasiga tegishli. Bu qahva olish bilan bogʻliq ikkita eng katta muammolarni bartaraf qiladi: toʻlovni kutish va buyurtma uchun navbatda turish.

Ilova oldindan buyurtma berish funksiyasi bilan nafaqat vaqtni tejaydi, balki sevimli ichimliklaringizni ham tejaydi. Bu xaridorlarni ertalabki qatnovda ichimlik ichishga koʻproq odatlantiradi.

**4. Kichik tafsilotlar tajribani yanada shaxsiy qiladi**

Baristalar har doim ham mijozning ismini toʻgʻri tushuna olmasligi mumkin, lekin ular uni stakanga yozganda, ular yanada shaxsiy tajriba yaratadilar.

Va bu odamlarga yoqadi.

Kokteyl effekti shuni koʻrsatadiki, ongimiz ismimiz kabi tegishli maʼlumotlarning koʻlamini boʻrttirishga moyildir. Stakanlardagi nomlar kabi kichik narsalar “Starbucks”ni “McDonaldʼs” yoki “Dunkinʼ Donuts”dan ajratib turadi — xaridorni oʻziga xos his qiladi va yuqori darajadagi tajriba yaratadi.

**5. IKEA effekti: oʻz baristangiz**

“Starbucks”ning eng hiyla-nayranglaridan biri bu odamlarni ichimliklarni moslashtirishga undashdir. Siz yarim qahva, qoʻshimcha muz buyurtma qilishingiz mumkin, aralashtirmang — nima boʻlishidan qatʼiy nazar.

Psixologiya bizga mahsulotni yaratishda ishtirok etganda odamlarga koʻproq yoqishini aytadi. Bu “IKEA effekti” deb ataladi. Tadqiqotchilar ishtirokchilarni ikki guruhga boʻlishdi – biriga tayyor mebellar berildi, ikkinchisiga esa aynan shunday yigʻish taklif qilindi.

Ishtirokchilardan narsalarni baholash soʻralganda, mebel yigʻgan odamlar buning uchun koʻproq narsani taklif qilishdi. Ular oʻzlarining ijodlarini sevib qolishga muvaffaq boʻlishdi.

Hech shubha yoʻqki, “Starbucks” daromadining katta qismi ushbu psixologik tamoyillarni mijozlar tajribasiga qoʻllashdan keladi. Darhaqiqat, kompaniya 30 000 dan ortiq muvaffaqiyatli doʻkonlarni ochishga muvaffaq boʻldi.

**Ushbu tamoyillarni biznesingizga qanday qoʻllaysiz? Oʻzingizga quyidagi savollarni bering.**

• Bizning narxlarimiz mijozlar tanlov qiladigan muhit va kontekstni qanday aks ettiradi?

• Bizning mijozlar tajribamizda xariddan voz kechishga taʼsir qilishi mumkin boʻlgan ikkilanish bormi?

• Bizning tajribamizda mijozlarni oʻzgacha his qilishlari uchun shaxsiylashtirishni qoʻshish imkoniyati bormi?

• IKEA effekti: mahsulotda ishtirok etish xaridorlarni mahsulotni sotib olish yoki sotishda koʻproq ishtirok etishini his qiladimi?


"Starbucks" тарихдаги энг йирик кофе брендини яратиб, бир стакан қаҳвани юқори сифатли маҳсулотга айлантириб, уни дунё бўйлаб миллионлаб одамларни қаҳва маданияти билан таништирди. Лекин қандай қилиб бизнес бунчалик тез ва катта ўсишга муваффақ бўлди? Компаниянинг бутун стратегияси хулқ-атвор фанлари ва психологиясини қўллашга асосланган.

**1. Иррационал баҳолаш: "Starbucks" эффекти**

"Starbucks" қиммат эканлигини ҳаммамиз биламиз. Лекин, аслида, қаҳва нархини "McDonaldʼs"дагидан 5-6 баравар юқори белгилаш қарори тўғри бўлиб чиқди.

Иқтисодиётда иррационал баҳолаш каби ҳодиса мавжуд. Биз контекстли белгиларга ва улар бизни қандай ҳис қилишига асосланиб маҳсулотни қадрлаймиз.

Масалан, профессор Роберт Чалдинининг «Таъсир психологияси» китобида заргар ёрдамчиси ўз дўконидаги ҳар бир фируза (бирюза) буюмининг нархини тасодифан икки баробарга оширганлиги ҳақида ҳикоя қилади. Шу пайтгача фирузани сотиш мумкин эмас эди. Нарх икки баравар оширилгандан сўнг, товарлар бир неча кун ичида сотилди. 

Нега?

Қимматбаҳо буюмни кўрганимизда, биз автоматик равишда уни арзон нарсага қараганда қимматроқ ва сифатлироқ деб ҳисоблаймиз. Айниқса, улар тўғридан-тўғри рақобатлашса.

Бу "Starbucks" стратегиясининг бир қисми эди. Компания юқори даражадаги мижозларга хизмат кўрсатиш, яхши столлар, яхши мусиқа ва самимий баристаларни қўшиб, илгари арзон маҳсулот учун юқори нарх олди.

Нархларга бу таъсир шунчалик муҳим эдики, тадқиқотчилар буни “Starbucks эффекти" деб аташган. 1990 йилда қаҳванинг атиги 3 фоизи юқори нархда сотилган бўлса, 2000 йилга келиб, "Starbucks" шиддатли чоғида бу улуш 40 фоизга ўсди.

"Starbucks" кундалик кофе қиммат бўлиши мумкин деган тахминни ўрнатишга муваффақ бўлди ва компаниянинг муваффақияти бозорни ўзгартирди.

**2. Ўтказиб юборилган имкониятлардан қўрқиш мижозларнинг қайтиб келишини давом эттиради**

Кўпчилик FOMO (Fear Of Missing Out ) нима эканлигини билади — муҳим нарсани ўтказиб юбориш қўрқуви. Биз йўқотишни ёмон кўрамиз. Йўқотишнинг психологик оғриғи бирор нарсага эга бўлиш завқидан икки баравар кучлироқдир.

Ушбу ҳодисанинг илмий номи — йўқотишдан воз кечиш. "Starbucks" буни жуда кучли деб билади.

Компания Unicorn Frappuccino ёки мавсумий қовоқдан зираворланган латте каби чекланган миқдордаги ичимликлар ишлаб чиқариш учун жуда кўп вақт ва пул сарфлайди.

Ушбу "Starbucks" ичимликлар шунчалик севилганки, улар байрам мавсумининг бошланишини билдирувчи байрам стаканлари каби маданий ҳодисага айланган. Агар сиз янги ичимликни синаб кўрмаган бўлсангиз ва қизил "Starbucks" "кўзойнак"ларини кўрмаган бўлсангиз, FOMO эффекти дарҳол бошланади.

Бу харидорларни дўконга жалб қилади ва ўзларини эксклюзив ва ўзига хос нарсанинг бир қисми каби ҳис қилади.

**3. "Starbucks" бир нарсага одатланишни осон яратади**

Бунинг сабаби фақат кофеинда эмас, балки фойдаланувчи тажрибасида - у худди кофеин каби тасир қилади. Бу, айниқса, "Starbucks" иловасига тегишли. Бу қаҳва олиш билан боғлиқ иккита энг катта муаммоларни бартараф қилади: тўловни кутиш ва буюртма учун навбатда туриш.

Илова олдиндан буюртма бериш функцияси билан нафақат вақтни тежайди, балки севимли ичимликларингизни ҳам тежайди. Бу харидорларни эрталабки қатновда ичимлик ичишга кўпроқ одатлантиради.

**4. Кичик тафсилотлар тажрибани янада шахсий қилади**

Баристалар ҳар доим ҳам мижознинг исмини тўғри тушуна олмаслиги мумкин, лекин улар уни стаканга ёзганда, улар янада шахсий тажриба яратадилар.

Ва бу одамларга ёқади.

Коктейль эффекти шуни кўрсатадики, онгимиз исмимиз каби тегишли маълумотларнинг кўламини бўрттиришга мойилдир. Стаканлардаги номлар каби кичик нарсалар "Starbucks"ни "McDonaldʼs" ёки "Dunkin’ Donuts"дан ажратиб туради — харидорни ўзига хос ҳис қилади ва юқори даражадаги тажриба яратади.

**5. IKEA эффекти: ўз баристангиз**

"Starbucks"нинг энг ҳийла-найрангларидан бири бу одамларни ичимликларни мослаштиришга ундашдир. Сиз ярим қаҳва, қўшимча муз буюртма қилишингиз мумкин, аралаштирманг — нима бўлишидан қатъий назар.

Психология бизга маҳсулотни яратишда иштирок этганда одамларга кўпроқ ёқишини айтади. Бу "IKEA эффекти" деб аталади. Тадқиқотчилар иштирокчиларни икки гуруҳга бўлишди – бирига тайёр мебеллар берилди, иккинчисига эса айнан шундай йиғиш таклиф қилинди.

Иштирокчилардан нарсаларни баҳолаш сўралганда, мебель йиғган одамлар бунинг учун кўпроқ нарсани таклиф қилишди. Улар ўзларининг ижодларини севиб қолишга муваффақ бўлишди.

Ҳеч шубҳа йўқки, "Starbucks" даромадининг катта қисми ушбу психологик тамойилларни мижозлар тажрибасига қўллашдан келади. Дарҳақиқат, компания 30 000 дан ортиқ муваффақиятли дўконларни очишга муваффақ бўлди.

**Ушбу тамойилларни бизнесингизга қандай қўллайсиз? Ўзингизга қуйидаги саволларни беринг.**

• Бизнинг нархларимиз мижозлар танлов қиладиган муҳит ва контекстни қандай акс эттиради?

• Бизнинг мижозлар тажрибамизда хариддан воз кечишга таъсир қилиши мумкин бўлган иккиланиш борми?

• Бизнинг тажрибамизда мижозларни ўзгача ҳис қилишлари учун шахсийлаштиришни қўшиш имконияти борми?

• IKEA эффекти: маҳсулотда иштирок этиш харидорларни маҳсулотни сотиб олиш ёки сотишда кўпроқ иштирок этишини ҳис қиладими?


“Starbucks” tarixdagi eng yirik kofe brendini yaratib, bir stakan qahvani yuqori sifatli mahsulotga aylantirib, uni dunyo boʻylab millionlab odamlarni qahva madaniyati bilan tanishtirdi. Lekin qanday qilib biznes bunchalik tez va katta oʻsishga muvaffaq boʻldi? Kompaniyaning butun strategiyasi xulq-atvor fanlari va psixologiyasini qoʻllashga asoslangan.

"Starbucks" тарихдаги энг йирик кофе брендини яратиб, бир стакан қаҳвани юқори сифатли маҳсулотга айлантириб, уни дунё бўйлаб миллионлаб одамларни қаҳва маданияти билан таништирди. Лекин қандай қилиб бизнес бунчалик тез ва катта ўсишга муваффақ бўлди? Компаниянинг бутун стратегияси хулқ-атвор фанлари ва психологиясини қўллашга асосланган.

medium_maqol1.jpg

small_maqol1.jpg

thumbnail_maqol1.jpg

maqol1.jpg

“Starbucks”ni muvaffaqiyatli qilgan besh psixologik hiyla

"Starbucks"ни муваффақиятли қилган беш психологик ҳийла

Xitoylik taʼsir oʻtkazuvchilar (blogerlar) mahsulot sotish boʻyicha jonli rekordlarni yangilashmoqda va bir necha soat ichida milliardlab dollar ishlab olishmoqda. Mutaxassislar buni mamlakatda elektron tijoratning yuqori darajada rivojlangani, shuningdek, Xitoy mentalitetining oʻziga xos xususiyatlari bilan izohlamoqda. Pandemiya ushbu rivojlanishga oʻz hissasini qoʻshdi, bu esa onlayn savdoning katta oʻsishini tezlashtirdi. Ehtimol, eng yaxshi blogerlar oʻzining soʻnggi milliardlarini topishga shoshilishi kerak, chunki xitoylik isteʼmolchilar koʻproq "tanlaydigan" boʻlib bormoqda va brendlar auditoriya bilan muloqot qilishning yangi usullarini oʻrganmoqda.

**Van Xun (Wan Hoon) iqtisodiyoti**

12 daqiqada 80 ta pushti hashamatli sumkalar va 100 ta Mini Cooper avtomobillarini besh daqiqada sotishi mumkin boʻlgan xitoylik taʼsir oʻtkazuvchilarning hikoyalari 2020-yilda onlayn tijorat portlashidan ancha oldin yuz bergan edi. Hozir Xitoyda elektron tijoratning rivojlanish darajasi yanada yuqori: ChoZan marketing agentligi tadqiqotiga koʻra, internet foydalanuvchilarining 80 foizi tovarlarni onlayn xarid qiladi. Hisobotda aytilishicha, 2021-yilning birinchi choragida Internet-sotuvlar 1,65 trillion dollarga (10,5 trillion yuanga) yetgan, bu Rossiyaning butun 2020-yildagi yalpi ichki mahsuloti bilan solishtirish mumkin va oʻtgan yilning shu davriga nisbatan daromad oʻsishi 33,8 foizni tashkil etadi. 
 
Elektron tijorat muhitidagi shiddatli raqobat sotuvchilarni tovarlarni ilgari surishning yangi usullarini izlashga majbur qilmoqda, shu sababli XXRda jonli translyatsiyalar orqali onlayn savdo rivojlanmoqda. Hatto maxsus atamalar paydo boʻldi — “Vanxun” va «Vanxun-iqtisod». Vanxunlar xitoylik taʼsirchan blogerlar boʻlib, ular oʻzlarining ijtimoiy media akkauntlari orqali turli mahsulotlar bilan oʻz tajribalarini baham koʻrish yoki onlayn platformalarda yashash orqali qulay keksalikda tirikchilik qilishadi. Janr nuqtayi nazaridan, bu eshittirishlar, asosan, 90-yillarning boshlarida Rossiyada mashhur boʻlgan “divandagi doʻkon” (magazin na divane)ga oʻxshaydi. Blogerlar, xuddi “divanda doʻkon”ning taqdimotchilari kabi, mahsulotni targʻib qiladi va shu bilan birga uni qanday ishlatishni koʻrsatadi. Oʻtgan yili ijtimoiy tarmoqlar 242 milliard dollarlik mahsulot sotdi, bu AQSHning ijtimoiy tijorat daromadidan 10 baravar koʻp.

Xitoylik blogerlar reytingiga koʻra, avgust oyida eng daromadli Vanxun Viya 3,55 milliard yuanlik mahsulot sotgan. Va “lab boʻyogʻi qiroli” Nikki Li (Li Jiaqi) — 2,5 milliard yuan. Ostin Li nomi bilan ham tanilgan Nikki Li oktyabrda Bakalavrlar kuni savdolarida 12 soat davomida 1,8 milliard dollarlik mahsulot sotib, rekord oʻrnatdi. “Qora juma”ning osiyolik hamkasbi Viya 14 soat ichida 1,3 milliard dollarlik mahsulot sotdi. IAB Russia prognozlariga koʻra, 2021-yilda barcha rossiyalik blogerlar birgalikda 225-250 million dollar (16,5-18,5 milliard rubl) daromad olishadi. Bir oy ichida Xitoydagi eng yaxshi taʼsir oʻtkazuvchilar qancha olgani bilan solishtirsangiz, rus blogerlarida oʻsish uchun joy borligi ayon boʻladi.

Taʼsir qiluvchilar orqali sotish bozorining hajmi tez surʼatlar bilan oʻsib bormoqda: 2018-yilda u 4,7 milliard dollarni (30 milliard yuan) tashkil etgan boʻlsa, 2020-yilda u ikki baravar koʻpayib, 10,5 milliard dollarni (67 milliard yuan) tashkil etdi. Vanxunlar tomonidan reklama qilinadigan eng mashhur mahsulotlar kiyim-kechak (17%), oziq-ovqat va ichimliklar (16%) va kundalik mahsulotlar (15%).

**Mobil millat, mentalitet va bloger fabrikalari**

Savol tugʻiladi: qanday qilib blogerlar oʻz obunachilariga shunchalik tez va koʻp narsalarni sotib olishadi? Buning bir qancha sabablari bor.
Birinchidan, Xitoyda mobil internet va ijtimoiy tarmoqlar keng tarqalgan. “SCMP Research” kompaniyasining China Internet Report 2021 maʼlumotlariga koʻra, Xitoyda internet foydalanuvchilari soni allaqachon 1 milliard kishiga yaqinlashmoqda va 989 milliondan ortiq — Xitoy umumiy aholisining qariyb 68 foizini tashkil qiladi. Taqqoslash uchun: Qoʻshma Shtatlarda 330 milliondan bir oz koʻproq odam Internetdan foydalanadi — Xitoydan uch baravar kam, Rossiyada esa Global Digital maʼlumotlariga koʻra, 124 million mamlakat aholisining 85 foizini tashkil qiladi, ammo mutlaq maʼnoda bu Xitoy koʻrsatkichlaridan uzoqda. Shu bilan birga, SCMP tahlilchilarining maʼlumotlariga koʻra, xitoylik Internet foydalanuvchilarining deyarli 99 foizi mobil telefonlaridan Internetga kirishadi. Iqtisodiy haqiqat shundaki, oʻrtacha xitoyliklar sotib olishga qodir boʻlgan birinchi internetga ega qurilma mobil telefondir. Shuning uchun ushbu auditoriya uchun ishlaydigan blogerlarga oʻzlarining barcha tarkiblarini kompyuter formatiga emas, balki mobil formatga moslashtirish tavsiya etiladi.

Xitoyliklar oʻrtacha hisobda kuniga qariyb olti soatni internetda, shundan ikki soatini ijtimoiy tarmoqlarda oʻtkazishadi. Jonli efirda blogerlar nafaqat mahsulotlar haqida, balki shaxsiy hayotining tafsilotlari haqida ham gapirib, tomoshabinlarning qiziqishini uygʻotadi. Birgina Douyinʻning (TikTokʻning xitoycha versiyasi) oylik faol auditoriyasi taxminan 475 million kishini tashkil etadi — bu AQSH aholisidan deyarli 1,5 baravar koʻp.

Taobao Liveʻning har oyda 700 million faol foydalanuvchisi bor. Bitta oqimni koʻrishlar soni 250 millionga yetishi mumkin, bu butun Rossiya aholisidan ikki baravar koʻpdir. Bunday keng koʻlamli foydalanuvchilar bazasi Internet xizmatlari va elektron tijoratni rivojlantirish uchun ulkan imkoniyatlarni taqdim etadi, keyin esa taʼsirli marketing. Asosan, barcha asosiy ijtimoiy platformalar endi elektron tijoratni uzluksiz integratsiyalashgan holda jonli efir funksiyasiga ega: ularning oʻz bozorlari bor yoki ular yirik elektron tijorat saytlari bilan sinxronlangan.

Ikkinchidan, obunachilar oʻzlarining taʼsirchanlariga ishonishadi. Accenture tadqiqoti shuni koʻrsatdiki, 1995-yildan keyin tugʻilgan xitoyliklarning 70 foizi xarid qilishdan oldin ijtimoiy tarmoqdagi mahsulot haqida batafsil maʼlumotni blogerlardan izlaydi. Shu bilan birga, oqimlar toʻgʻridan-toʻgʻri reklamaga oʻxshamaydigan tarzda tuzilgan, lekin doʻstining yaqinda sotib olgani unga qanday yoqqanligi haqidagi maxfiy hikoyasiga oʻxshaydi.

Uchinchidan, xitoylik olimlarning fikriga koʻra, ushbu savdo formatining mashhur boʻlishida xitoyliklarning kollektivizmga boʻlgan istagi ham muhim rol oʻynagan. Abonent oʻzini katta jamoaning bir qismi ekanligini tushunadi. Toʻgʻridan-toʻgʻri translyatsiya fenomenining oʻzi bunga hissa qoʻshadi. «Oqim davomida Xitoy bozoriga oʻxshash muhit yaratiladi, u yerda hamma ovora boʻlib, sizni maqtaydi. Bu yevropaliklar uchun gʻayrioddiy, hatto Xitoyda bir necha yil yashagan men uchun ham buni tomosha qilish qiyin, lekin xitoyliklarga yoqadi! ” — deydi Xitoy bilan ishlash boʻyicha Xitoy professional markazi eksperti Anastasiya Potiyevskaya.

Toʻrtinchidan, blogerlar juda yaxshi tayyorlangan. Ulardan baʼzilari kosmetika, kiyim-kechak yoki elektronika boʻlsin, maʼlum bir sohada mutaxassis sifatida harakat qilishlari mumkin. Shuning uchun taʼsir qiluvchi odam nima haqida gapirayotganini biladi. Xitoy uzoq vaqtdan beri tezlatgichlar sanoatini va Vanxun maktablarini yaratdi, bu yerda ularga samarali savdo usullari va tomoshabinlar bilan muloqot qilishda hayotni buzish usullari oʻrgatiladi. Toʻgʻri, bunday fabrikalardagi blogerlarning ogʻir hayoti haqida fosh qiluvchi maqolalar allaqachon paydo boʻlgan — ular goʻyoki koʻp ishlaydilar, kam pul topishadi va yomon sharoitlarda yashashadi.

**Lipstick King Jek Maga qarshi**

Douyin (TikTok)ga 44 milliondan ortiq odam obuna boʻlgan, yuqorida tilga olingan “lab boʻyogʻi qiroli” Li Jiaqi jonli efirda bor-yoʻgʻi besh daqiqa ichida 15 000 dona lab boʻyogʻini sotdi. “Boʻydoqlar kuni” sotuvi chogʻida u kim koʻproq lab boʻyogʻini sotishini bilish uchun Alibaba asoschisi Jek Ma bilan raqobatlashdi. Tadbirkor blogerga yutqazdi: Li Jiaqi 1000 dona lab boʻyogʻini, Jek Ma esa atigi 10 dona lab boʻyogʻini sotdi.

Xorijiy firmalar ham XXR bozorida mashhurlikka erishish uchun xitoylik Vanxunlarning xizmatlaridan foydalanadilar. Ekspert Andrey Tujikovning aytishicha, blogerlar kuchli marketing vositalaridan biri boʻlib, ularsiz ham ularni amalga oshirish mumkin boʻlsada, bu holda savdo tezligi ancha sekinlashadi. Baʼzan xavflarni minimallashtirish va isteʼmolchilarning mahsulotlarga boʻlgan munosabatini sinab koʻrish uchun bir milliongacha auditoriyaga ega blogerlarni tanlashga arziydi. “Agar mahsulot yangi boʻlsa, katta marketing byudjeti boʻlmasa, bir necha millionga yetadigan blogerdan besh daqiqa efir vaqti uchun 10-20 000 yuan (115-130 000 rubl) sarflashni xavf ostiga qoʻymaslik kerak”, deydi Tujikov.

100 000 tagacha obunachini qamrab oluvchi blogerlar faqat sotuvdan olinadigan komissiya (taxminan 15-30%) evaziga translyatsiya qilishlari mumkin. Agar 100 000 dan ortiq obunachi boʻlsa, bloger 1500 dan 10 000 yuangacha (17 000-115 000 rubl) oʻzgarib turadigan belgilangan toʻlovni ham soʻraydi. Odatda, bloger reklama qilingan mahsulot uchun har bir translyatsiya uchun taxminan besh daqiqa vaqt sarflaydi.

Blogerlar platformalarning oʻzlari uchun juda foydali, chunki ular ularga doimiy auditoriya oqimini, shuningdek, reklamalarni tarqatish uchun foydalanuvchi bazasini taqdim etadi. Bunday daromadli biznes, albatta, Xitoy rasmiylari tomonidan eʼtiborsiz qolishi mumkin emas edi.

**Blogerlarga baʼzi xatti harakatlarni kim tomonidan man qilingan?**

Xitoyda blogerlik faoliyati qattiq tartibga solinadi. Masalan, WeChat xavfsizlik markazi 2021-yil iyun oyida jonli efirlarni kunlik monitoring qilish jarayonida aniqlangan 70 dan ortiq “umumiy qoidabuzarliklar” tavsifini eʼlon qildi va taqdimotchilarni hisobni oʻchirib tashlamaslik uchun qoidalarga eʼtibor qaratishga chaqirdi. Masalan “bachkana” harakatlar qilish taqiqlanadi. Shuningdek, tatuirovkalarni ataylab koʻrsatish, shuningdek, bir xil ichki kiyim, bikini yoki hammom sochigʻidagi ayollar tomonidan efir qilish taqiqlanadi. Siyosiy va boshqa nozik mavzularni tilga olish ham qatʼiy taqiqlandi. 

Mashhurlik darajasini oshirish uchun xitoylik taʼsir qiluvchilar barcha imkoniyatlardan foydalanadilar. Masalan, ular mazmunida buddizm mavzusidan foydalana boshlaydilar. Inflyuyenserlar ularning Budda haykali oldida namoz oʻqiyotgani, tirnoqlariga buddist sutralarini chizgan suratlarini joylashtirmoqda. Douyin va Xiaohongshu platformalari shu yilning sentyabr oyida “dindan foyda olish uchun foydalanadigan” taʼsir qiluvchilarni bloklashni boshladi.

Shu bilan birga, taʼsir oʻtkazuvchilar orasida hokimiyat talablariga toʻliq javob beradiganlar ham bor. 100 milliondan ortiq obunachiga ega dunyodagi eng mashhur xitoylik bloger, Gʻarbiy Sichuandagi chekka qishloqda dehqonchilik qilayotgani haqida video suratga olayotgan Li Szыsi “birgalikda” shiori ostida Xitoy qishloqlarini rivojlantirishga toʻliq eʼtibor qaratmoqchi ekanligini aytadi.

**Vanxunning kelajagi**

Xitoyda taʼsir-marketing sanoati oʻsishda davom etmoqda: xitoylik blogerlarning aylanmasi 2021-yil avgust oyida ikki baravar oshdi. Biroq, bu abadiy davom etmaydi. Kuaishou video ilovasida 95,6 million obunachi boʻlgan yetakchi video strimer Sin Yujining soʻzlariga koʻra, blogerlar uchun tomoshabinlar eʼtiborini jalb qilish va ularni mahsulot sotib olishga undash tobora qiyinlashib bormoqda. Mashhur blogerlar borki, ular bir necha soat ichida milliardlab pul ishlashlari mumkin, ular Xitoydagi jami taʼsir oʻtkazuvchilarning atigi 1 foizini tashkil qiladi.

Bundan tashqari, zamonaviy kompaniyalar Vanxunlar bilan hamkorlik qilishdan pul uchun ishlaydigan oʻz blogerlaridan foydalanishga yoʻnaltirishni xohlashadi. Bu savdo komissiyalarini tejaydi — bu sezilarli boʻlishi mumkin. "Oliver Wyman" konsalting kompaniyasidan Deyv Xi CNBCʻga aytganidek, eng yaxshi blogerlar oʻzlari uchun 20-30 foiz saqlashlari mumkin.

Bundan tashqari, endi Vanxunlar virtual taʼsir oʻtkazuvchilar bilan raqobatlashishi kerak. Masalan, Douyinʻning Liu Yoshi (Liu Yoshi) ismli virtual goʻzallik vlogeri bor, uning videolari bir hafta ichida 5 milliondan ortiq obunachilarni toʻplagan.

Boshqacha qilib aytadigan boʻlsak, Xitoyda jonli efir bozori oʻzgarib bormoqda, ammo ushbu savdo kanalidan foydalanish konsepsiyasi hali ham juda samarali va baribir eng baxtli ulkan boyliklarni olib keladi.


Xitoylik taʼsir oʻtkazuvchilar (blogerlar) mahsulot sotish boʻyicha jonli rekordlarni yangilashmoqda va bir necha soat ichida milliardlab dollar ishlab olishmoqda. Mutaxassislar buni mamlakatda elektron tijoratning yuqori darajada rivojlangani, shuningdek, Xitoy mentalitetining oʻziga xos xususiyatlari bilan izohlamoqda.

Хитойлик таъсир ўтказувчилар (блогерлар) маҳсулот сотиш бўйича жонли рекордларни янгилашмоқда ва бир неча соат ичида миллиардлаб доллар ишлаб олишмоқда. Мутахассислар буни мамлакатда электрон тижоратнинг юқори даражада ривожлангани, шунингдек, Хитой менталитетининг ўзига хос хусусиятлари билан изоҳламоқда. 

Xitoydagi blogerlar strimlar (jonli efir) orqali kuniga milliardlab pul ishlashadi: bu qanday ishlaydi va qachon tugaydi?

Хитойдаги блогерлар стримлар  (жонли эфир) орқали кунига миллиардлаб пул ишлашади: бу қандай ишлайди ва қачон тугайди?

Texnologiya

Технология

5-iyul kuni Amazon asoschisi Jeff Bezos kompaniyaning ijroiya raisi boʻlish uchun bosh direktor lavozimidan ketadi. Koʻp yillar davomida u korporativ madaniyatni yaratdi, unda xato biznesning maqbul va hatto zarur qismi hisoblanadi. Qoʻyida kompaniya Bezos rahbarligi paytida yoʻl qoʻygan eng katta 25 xato haqida keltirib oʻtamiz. 

**Tigel**

Amazonʼga bepul oʻyinchi Crucible oʻyinini rivojlanishi uchun besh yil va bir necha million dollar kerak boʻldi. Oʻyin foyda keltirmadi, chunki u yetarli miqdordagi vaqtda oʻyinchilarni jalb qilmadi. Amazon uni 2020-yil iyun oyida doʻkonlardan qaytarib oldi.

**Amazon Spark**

2017-yilda Amazon Instagram uchun vizual xarid qilish platformasi boʻlgan Amazon Sparkʼni ishga tushirdi. Gʻoya xaridorlarga mahsulot fotosuratlari sahifasini koʻrib chiqish, xarid qilish va Amazon.comʼda juda koʻp turli xil takliflarni topish imkonini berdi.

2019-yil oʻrtalarida loyiha yopildi. Endi sahifa #FoundItOnAmazon saytiga tashrif buyuruvchilarni yoʻnaltirmoqda. Kompaniya vakilining soʻzlariga koʻra, Spark butunlay yoʻq boʻlib ketmagan, balki xaridorlarning talablariga muvofiq oʻzgartirilgan.

**Amazon restoranlari**

11-iyun kuni Amazon Geekwireʼga Amazon restoranlarini yopayotganini eʼlon qilgan edi. U 2015-yilda ishga tushirilgan va shu kuni Prime Now uchun ham foydalaniladigan Amazonʼning tezkor yetkazib berish tarmogʻi orqali mahalliy restoranlardan yangi tayyorlangan ovqatlarni yetkazib bergan.
Keyinchalik Amazon restoranlari xizmati AQSHning 20 ta shahri va Londonda paydo boʻldi, u yerda u 2016-yildan 2018-yilgacha ishlagan.

**Amazon Storywriter**

4-may kuni Amazon foydalanuvchilarga elektron pochta orqali Amazon Storywriter va Amazon Storybuilder 30-iyun kuni oʻz faoliyatini toʻxtatishi toʻgʻrisida xabar yubordi. Ularning yordami bilan televideniye va kino ssenariy mualliflari ssenariylarni osongina yaratib, soʻng darhol ularni Amazon Studiosʼga koʻrib chiqish uchun topshirishlari mumkin edi.

Storybuilder va Storywriterʼning taqdiri 2018-yildan beri Amazon skriptlarni koʻrib chiqish dasturini yopganidan beri savol ostida qolmoqda.

**Vaqtinchalik doʻkonlar**

Mart oyida Amazon oʻzining 87 ta pop-up doʻkonlarini yopdi, u yerda Amazonʼning Echo va Fire TV singari aqlli qurilmalariga qiziqqan xaridorlar ularni sotib olishdan oldin ularni real hayotda koʻrishlari mumkin edi.

Chakana sotuvchining soʻzlariga koʻra, kompaniya aksariyat hollarda xaridorlarni yana-da kengroq tajribasini va keng tanlovini taʼminlaydigan Amazon Books va Amazon 4-yulduzlariga koʻproq eʼtibor qaratadi.

**“Dash Button” chiziq tugmasi**

Chiziqli tugmalar Amazonʼda sarf materiallariga buyurtma berishni osonlashtirdi. Buning uchun mahsulotni va uning kerakli miqdorini tugmachaga bogʻlash kerak edi. Buyurtma berish uchun uni bosish kifoya. Qurilma shkafga yoki kir yuvish mashinasiga ulanishi mumkin.

Amazon bu yil “Dash Button”ni sotishni toʻxtatdi. Ammo kompaniya vakilining soʻzlariga koʻra, mahsulot gʻayrioddiy muvaffaqiyatga erishgan, chunki xaridorlarga ekran qurilmalarini ishlatmasdan xarid qilish imkoni berilgan.

Amazon vitse-prezidenti Deniyel Raushning taʼkidlashicha, “Dash Button” aqlli uyga boʻlgan ajoyib qadamdir: “Biz kelajakda har bir uyda 500 tugmacha boʻlishini hisobga olganmiz. Kelajakda uyning oʻziga oʻzi qanday “gʻamxoʻrlik” qilishini, shu jumladan xaridorlar tashvishlanishni istamaydigan kundalik narsalarni toʻldirishni tasavvur qildik.“
AmazonBasics mikrotoʻlqinli pechi endi bodroqqa avtomatik ravishda buyurtma berishga qodir, shuning uchun alohida 5 dollar tugmachasiga ehtiyoj qolmaydi.

**Amazon Tap**

Amazon Tap — bu Alexaʼni qoʻllab-quvvatlaydigan Amazon aqlli karnaylarining koʻchma versiyasi. 2018-yil oxirida ushbu qurilma butunlay ishlab chiqarishni toʻxtatdi va uning sahifasida “sinovdan oʻtgan va yangi ishlashi uchun sertifikatlangan” yangilangan versiyasini sotib olish mumkinligi toʻgʻrisida xabar paydo boʻldi.
Ammo kompaniya deyarli har qanday qurilmada Alexaʼni oʻrnatganligi sababli, Amazon Tap endi koʻp narsaga muhtoj emas.

**“Instant Pickup” — tezda olib ketish**

2017-yilda Amazon qisqa vaqt ichida tovarlarni sotib olishning “Instant Pickup” deb nomlangan yangi usulini taqdim etdi. Ilova orqali isteʼmolchilar, masalan, ichimliklar va zarur narsalarga buyurtma berishi mumkin. Buyurtma berganidan bir necha daqiqa oʻtgach, Amazon xodimi buyurtmani “Instant Pickup”ga joylashtiradi va uni shtrix-kod yordamida olish mumkin.

2018-yilda chakana savdo vakili xizmat yopilishini eʼlon qildi. Biroq, bu aynan qachon sodir boʻlganiga aniqlik kiritilmagan.

**Amazon chiptalari**

Xizmat 2015-yilda Buyuk Britaniyada, AQSH bilan taqqoslaganda eksklyuziv shartnomalari kam boʻlgan bozorda boshlangan. Biroq, u 2018-yilidayoq yopilgan va AQSHning rejalashtirilgan joylashuvi 2017-yilda bekor qilingan.

Joriy yilning boshida Amazonʼning shoʻba korxonasi boʻlgan Whole Foods butun Whole Foods 365 doʻkoni yopilishini eʼlon qildi. Dastlab ular yosh isteʼmolchilarga yoʻnaltirilgan va oʻzlarining tovar nomi ostida byudjet mahsulotlarini taklif qilishgan. Yopilish sababi sifatida kompaniya 365 doʻkon va oddiy Whole Foods tovarlari narxidagi farq unchalik ahamiyatli boʻlmayotganligini keltirdi.

**Mahalliy sotuvchilarning mahsulotlari bilan Amazon Fresh**

Amazon Fresh — bu FreshDirect va Peapodʼga oʻxshash yangi oziq-ovqat yetkazib berish xizmati. 2018-yilda Amazon uchinchi tomon sotuvchilarni platformadan olib tashladi va Mahalliy bozor sotuvchisi tashabbusini yopdi, bu esa sotuvchilarga oʻz mahsulotlarini Amazon Fresh buyurtmalari bilan birga xaridorlarga etkazib berishga imkon berdi.

**Quidsi**

2010-yilda Amazon Quidsiʼni 545 million dollarga sotib oldi. Kompaniya Mark Lor va Vinit Bharara tomonidan tashkil etilgan va Diaper.com internet-doʻkoniga egalik qilgan, u Soap.com, Wag.com, BeautyBar.com, Casa.com va YoYo.comʼga boʻlingan.

Amazon 2017-yilda kompaniyani daromad keltira olmasligini aytib Quidsiʼni yopdi. Keyinchalik Jet.comʼga asos solingan, uni Walmart 3 milliard dollardan koʻproqqa sotib olgan.

**Endless.com**

2007-yilda Amazon oʻzining Endless.com onlayn kiyim doʻkonini ishga tushirdi, u kompaniyaning birinchi mustaqil onlayn brendiga aylandi. Sayt poyabzal va aksessuarlar sotishga ixtisoslashgan.
 
Endless.com 2012-yilda yopilgan va saytga tashrif buyuruvchilar endi Amazon.com/fashion manziliga yoʻnaltirilgan.

**MyHabit.com**

Amazon MyHabit.com flesh-savdosi saytini 2016-yilda yopib qoʻydi. Keyinchalik u Amazon Fashion boʻlimining katta qismiga aylandi. Biroq, Endless.comʼdan farqli oʻlaroq, MyHabit.comʼga havola tashrif buyuruvchilarni Amazon.com/Fashionʼga yoʻnaltirmaydi.

**Amazon veb-doʻkoni**

Amazon bir vaqtlar kichik va oʻrta biznes uchun oʻz doʻkonini tashkil etish va mahsulotlarni Internetda sotish imkonini beradigan platformaga ega edi. 2015-yilda Amazon veb-doʻkon bir yilga yopilishini eʼlon qildi. Keyinchalik, chakana doʻkon Shopify bilan hamkorlikka kirishdi va u mijozlarni ushbu kompaniya xizmatlariga jalb qildi.

**Amazon Destination**

Amazon shuningdek, Amazon Destination deb nomlangan mehmonxonalarni bron qilish saytiga ega edi. Bu Nyu-York va Sietl kabi shaharlarga tez sayohat qilishni rejalashtirishga yordam berish uchun ishlab chiqilgan. Xizmat faoliyati uzoq davom etmadi: 2015-yil apreldan oktyabrgacha.

**Amazon Local**

Amazon Localʼning Groupon va LivingSocialʼni eslatuvchi “qaynoq bitimlari” sayti ham 2015-yilda yopilgan. Uning yopilishi ajablanarli emas edi, chunki boshqa ikkita sayt sezilarli yutuqlarga, soʻngra keskin pasayishlarga duch keldi.

**Amazon Wallet**

Amazon Wallet 2014-yilda turli xil doʻkonlardan sovgʻa va chegirma kartalarini saqlashi mumkin boʻlgan mustaqil Android dasturi sifatida paydo boʻldi. Bunga kredit kartalarini qoʻshish mumkin deb taxmin qilingan edi, ammo loyiha ishga tushirilgandan keyin taxminan olti oy oʻtgach, 2015-yilda yopildi.

**Amazon Local Register**

Ushbu xizmat kichik oflayn biznesga smartfon orqali biriktirilgan 10 dollarlik kartani oʻquvchi yordamida Amazon orqali elektron toʻlovlarni qabul qilishga imkon berdi. 2015-yilda kompaniya qurilmani sotuvdan olib tashladi va 2016-yilda uni qoʻllab-quvvatlashni toʻxtatdi.

**Fire Phone**

2014-yil iyun oyida Bezos tantanali ravishda Fire Phoneʼning chiqarilishini eʼlon qildi, bu asosan telefon formatidagi Fire planshetidir. Sotish boshlanganidan ikki oy oʻtgach, telefon funksiyalarning yetishmasligi va yuqori narxlari uchun yomon baholarga ega boʻldi. Amazon narxni 200 dollardan 0,99 dollargacha tushirdi, biroq bir yil oʻtgach, qurilma bozordan olib tashlandi.

Tanqidchilar Fire Phone Amazonʼning birinchi va eng katta flopi deb hisoblashadi. Oʻsha yilning oktyabr oyida kompaniya oʻzining choraklik hisobotida 170 million dollarni hisobdan chiqarishni eʼlon qildi, bu asosan “Fire Phone inventarizatsiyasini va etkazib beruvchilar oldidagi majburiyatlarni baholash” bilan bogʻliq edi.

**Amazon WebPay**

Amazon WebPay PayPalʼning analogidir, bu oddiy foydalanuvchilar oʻrtasida toʻlovlarni soddalashtiradi. U 2014-yilda yopilib, xaridorlar va sotuvchilar oʻrtasida mablagʻ oʻtkazish uchun xizmat boʻlgan Amazon Payʼga aylandi.

**Amazon Askville**

Bu Yahoo Answers va Google Answersʼga oʻxshaydi, ammo foydalanuvchilar oʻyin davomida savollarga javob berishlarini soʻrashdi. Xizmat 2013-yilda oʻz faoliyatini toʻxtatdi va xabarlar arxivi 2019-yilda oʻchirib tashlandi.

**Amazon PayPhrase**

PayPhrase yordamida Amazon mijozlari tezkor toʻlov uchun noyob soʻz birikmalarini yaratishga muvaffaq boʻlishdi. Ular tanlangan toʻlov usuli va manziliga bogʻlangan va mijozlar buyurtma berish uchun faqat Amazon 1-Clickʼdagi kabi iborani va PIN-kodni kiritishlari kerak edi.

Xizmat 2009-yildan 2012-yilgacha mavjud edi.

**Amazon kim oshdi savdosi**

Amazon 1999-yilda Amazon Auction nomli eBayʼga oʻxshash kim oshdi savdosi saytini ochdi va bir necha yil oʻtib yopildi. Xizmat Amazon Marketplaceʼning kashshofiga aylandi, u yerda uchinchi tomon sotuvchilari Amazon.comʼda sotish uchun oʻz mahsulotlarini roʻyxatga olishadi.


5 июль куни Amazon асосчиси Жефф Безос компаниянинг ижроия раиси бўлиш учун бош директор лавозимидан кетади. Кўп йиллар давомида у корпоратив маданиятни яратди, унда хато бизнеснинг мақбул ва ҳатто зарур қисми ҳисобланади. Қўйида компания Безос раҳбарлиги пайтида йўл қўйган энг катта 25 хато ҳақида келтириб ўтамиз. 

**Tigel**

Amazon'га бепул ўйинчи Crucible ўйинини ривожланиши учун беш йил ва бир неча миллион доллар керак бўлди. Ўйин фойда келтирмади, чунки у етарли миқдордаги вақтда ўйинчиларни жалб қилмади. Amazon уни 2020 йил июнь ойида дўконлардан қайтариб олди.

**Amazon Spark**..

2017 йилда Amazon Instagram учун визуал харид қилиш платформаси бўлган Amazon Spark'ни ишга туширди. Ғоя харидорларга маҳсулот фотосуратлари саҳифасини кўриб чиқиш, харид қилиш ва Amazon.com'да жуда кўп турли хил таклифларни топиш имконини берди.

2019 йил ўрталарида лойиҳа ёпилди. Энди саҳифа #FoundItOnAmazon сайтига ташриф буюрувчиларни йўналтирмоқда. Компания вакилининг сўзларига кўра, Spark бутунлай йўқ бўлиб кетмаган, балки харидорларнинг талабларига мувофиқ ўзгартирилган.

**Amazon ресторанлари**

11 июнь куни Amazon Geekwire'га Amazon ресторанларини ёпаётганини эълон қилган эди. У 2015 йилда ишга туширилган ва шу куни Prime Now учун ҳам фойдаланиладиган Amazon'нинг тезкор етказиб бериш тармоғи орқали маҳаллий ресторанлардан янги тайёрланган овқатларни етказиб берган.
Кейинчалик Amazon ресторанлари хизмати АҚШнинг 20 та шаҳри ва Лондонда пайдо бўлди, у ерда у 2016 йилдан 2018 йилгача ишлаган.

**Amazon Storywriter**

4 май куни Amazon фойдаланувчиларга электрон почта орқали Amazon Storywriter ва Amazon Storybuilder 30 июнь куни ўз фаолиятини тўхтатиши тўғрисида хабар юборди. Уларнинг ёрдами билан телевидение ва кино сценарий муаллифлари сценарийларни осонгина яратиб, сўнг дарҳол уларни Amazon Studios'га кўриб чиқиш учун топширишлари мумкин эди.

Storybuilder ва Storywriter'нинг тақдири 2018 йилдан бери Amazon скриптларни кўриб чиқиш дастурини ёпганидан бери савол остида қолмоқда.

**Вақтинчалик дўконлар**

Март ойида Amazon ўзининг 87 та pop-up дўконларини ёпди, у ерда Amazon'нинг Echo ва Fire TV сингари ақлли қурилмаларига қизиққан харидорлар уларни сотиб олишдан олдин уларни реал ҳаётда кўришлари мумкин эди.

Чакана сотувчининг сўзларига кўра, компания аксарият ҳолларда харидорларни янада кенгроқ тажрибасини ва кенг танловини таъминлайдиган Amazon Books ва Amazon 4-юлдузларига кўпроқ эътибор қаратади.

**“Dash Button” чизиқ тугмаси**

Чизиқли тугмалар Amazon'да сарф материалларига буюртма беришни осонлаштирди. Бунинг учун маҳсулотни ва унинг керакли миқдорини тугмачага боғлаш керак эди. Буюртма бериш учун уни босиш кифоя. Қурилма шкафга ёки кир ювиш машинасига уланиши мумкин.

Amazon бу йил “Dash Button”ни сотишни тўхтатди. Аммо компания вакилининг сўзларига кўра, маҳсулот ғайриоддий муваффақиятга эришган, чунки харидорларга экран қурилмаларини ишлатмасдан харид қилиш имкони берилган.

Amazon вице-президенти Дениел Раушнинг таъкидлашича, “Dash Button” ақлли уйга бўлган ажойиб қадамдир: «Биз келажакда ҳар бир уйда 500 тугмача бўлишини ҳисобга олганмиз. Келажакда уйнинг ўзига ўзи қандай "ғамхўрлик" қилишини, шу жумладан харидорлар ташвишланишни истамайдиган кундалик нарсаларни тўлдиришни тасаввур қилдик."
AmazonBasics микротўлқинли печи энди бодроққа автоматик равишда буюртма беришга қодир, шунинг учун алоҳида 5 доллар тугмачасига эҳтиёж қолмайди.

**Amazon Tap**

Amazon Tap — бу Alexa'ни қўллаб-қувватлайдиган Amazon ақлли карнайларининг кўчма версияси. 2018 йил охирида ушбу қурилма бутунлай ишлаб чиқаришни тўхтатди ва унинг саҳифасида «синовдан ўтган ва янги ишлаши учун сертификатланган» янгиланган версиясини сотиб олиш мумкинлиги тўғрисида хабар пайдо бўлди.
Аммо компания деярли ҳар қандай қурилмада Alexa'ни ўрнатганлиги сабабли, Amazon Tap энди кўп нарсага муҳтож эмас.

**“Instant Pickup” — тезда олиб кетиш**

2017 йилда Amazon қисқа вақт ичида товарларни сотиб олишнинг “Instant Pickup” деб номланган янги усулини тақдим этди. Илова орқали истеъмолчилар, масалан, ичимликлар ва зарур нарсаларга буюртма бериши мумкин. Буюртма берганидан бир неча дақиқа ўтгач, Amazon ходими буюртмани “Instant Pickup”га жойлаштиради ва уни штрих-код ёрдамида олиш мумкин.
 
2018 йилда чакана савдо вакили хизмат ёпилишини эълон қилди. Бироқ, бу айнан қачон содир бўлганига аниқлик киритилмаган.

**Amazon чипталари**

Хизмат 2015 йилда Буюк Британияда, АҚШ билан таққослаганда эксклюзив шартномалари кам бўлган бозорда бошланган. Бироқ, у 2018 йилидаёқ ёпилган ва АҚШнинг режалаштирилган жойлашуви 2017 йилда бекор қилинган.

Жорий йилнинг бошида Amazon'нинг шўъба корхонаси бўлган Whole Foods бутун Whole Foods 365 дўкони ёпилишини эълон қилди. Дастлаб улар ёш истеъмолчиларга йўналтирилган ва ўзларининг товар номи остида бюджет маҳсулотларини таклиф қилишган. Ёпилиш сабаби сифатида компания 365 дўкон ва оддий Whole Foods товарлари нархидаги фарқ унчалик аҳамиятли бўлмаётганлигини келтирди.

**Маҳаллий сотувчиларнинг маҳсулотлари билан Amazon Fresh**

Amazon Fresh — бу FreshDirect ва Peapod'га ўхшаш янги озиқ-овқат етказиб бериш хизмати. 2018 йилда Amazon учинчи томон сотувчиларни платформадан олиб ташлади ва Маҳаллий бозор сотувчиси ташаббусини ёпди, бу эса сотувчиларга ўз маҳсулотларини Amazon Fresh буюртмалари билан бирга харидорларга этказиб беришга имкон берди.

**Quidsi**

2010 йилда Amazon Quidsi'ни 545 миллион долларга сотиб олди. Компания Марк Лор ва Винит Бҳарара томонидан ташкил этилган ва Diaper.com интернет-дўконига эгалик қилган, у Soap.com, Wag.com, BeautyBar.com, Casa.com ва YoYo.com'га бўлинган.
 
Amazon 2017 йилда компанияни даромад келтира олмаслигини айтиб Quidsi'ни ёпди. Кейинчалик Jet.com'га асос солинган, уни Walmart 3 миллиард доллардан кўпроққа сотиб олган.

**Endless.com**

2007 йилда Amazon ўзининг Endless.com онлайн кийим дўконини ишга туширди, у компаниянинг биринчи мустақил онлайн брендига айланди. Сайт пойабзал ва аксессуарлар сотишга ихтисослашган.
 
Endless.com 2012 йилда ёпилган ва сайтга ташриф буюрувчилар энди Amazon.com/fashion манзилига йўналтирилган.

**MyHabit.com**

Amazon MyHabit.com флеш-савдоси сайтини 2016 йилда ёпиб қўйди. Кейинчалик у Amazon Fashion бўлимининг катта қисмига айланди. Бироқ, Endless.com'дан фарқли ўлароқ, MyHabit.com'га ҳавола ташриф буюрувчиларни Amazon.com/Fashion'га йўналтирмайди.
Amazon веб-дўкони
Amazon бир вақтлар кичик ва ўрта бизнес учун ўз дўконини ташкил этиш ва маҳсулотларни Интернетда сотиш имконини берадиган платформага эга эди. 2015 йилда Amazon веб-дўкон бир йилга ёпилишини эълон қилди. Кейинчалик, чакана дўкон Shopify билан ҳамкорликка киришди ва у мижозларни ушбу компания хизматларига жалб қилди.

**Amazon Destination**

Amazon шунингдек, Amazon Destination деб номланган меҳмонхоналарни бронь қилиш сайтига эга эди. Бу Нью-Йорк ва Сиэтл каби шаҳарларга тез саёҳат қилишни режалаштиришга ёрдам бериш учун ишлаб чиқилган. Хизмат фаолияти узоқ давом этмади: 2015 йил апрелдан октябргача.

**Amazon Local**

Amazon Local'нинг Groupon ва LivingSocial'ни эслатувчи «қайноқ битимлари» сайти ҳам 2015 йилда ёпилган. Унинг ёпилиши ажабланарли эмас эди, чунки бошқа иккита сайт сезиларли ютуқларга, сўнгра кескин пасайишларга дуч келди.

**Amazon Wallet**

Amazon Wallet 2014 йилда турли хил дўконлардан совға ва чегирма карталарини сақлаши мумкин бўлган мустақил Android дастури сифатида пайдо бўлди. Бунга кредит карталарини қўшиш мумкин деб тахмин қилинган эди, аммо лойиҳа ишга туширилгандан кейин тахминан олти ой ўтгач, 2015 йилда ёпилди.

**Amazon Local Register**

Ушбу хизмат кичик офлайн бизнесга смартфон орқали бириктирилган 10 долларлик картани ўқувчи ёрдамида Amazon орқали электрон тўловларни қабул қилишга имкон берди. 2015 йилда компания қурилмани сотувдан олиб ташлади ва 2016 йилда уни қўллаб-қувватлашни тўхтатди.

**Fire Phone**

2014 йил июнь ойида Безос тантанали равишда Fire Phone'нинг чиқарилишини эълон қилди, бу асосан телефон форматидаги Fire планшетидир. Сотиш бошланганидан икки ой ўтгач, телефон функцияларнинг етишмаслиги ва юқори нархлари учун ёмон баҳоларга эга бўлди. Amazon нархни 200 доллардан 0,99 долларгача туширди, бироқ бир йил ўтгач, қурилма бозордан олиб ташланди.
 
Танқидчилар Fire Phone Amazon'нинг биринчи ва энг катта флопи деб ҳисоблашади. Ўша йилнинг октябрь ойида компания ўзининг чораклик ҳисоботида 170 миллион долларни ҳисобдан чиқаришни эълон қилди, бу асосан “Fire Phone инвентаризациясини ва этказиб берувчилар олдидаги мажбуриятларни баҳолаш" билан боғлиқ эди.

**Amazon WebPay**

Amazon WebPay PayPal'нинг аналогидир, бу оддий фойдаланувчилар ўртасида тўловларни соддалаштиради. У 2014 йилда ёпилиб, харидорлар ва сотувчилар ўртасида маблағ ўтказиш учун хизмат бўлган Amazon Pay'га айланди.

**Amazon Askville**

Бу Yahoo Answers ва Google Answers'га ўхшайди, аммо фойдаланувчилар ўйин давомида саволларга жавоб беришларини сўрашди. Хизмат 2013 йилда ўз фаолиятини тўхтатди ва хабарлар архиви 2019 йилда ўчириб ташланди.

**Amazon PayPhrase**

PayPhrase ёрдамида Amazon мижозлари тезкор тўлов учун ноёб сўз бирикмаларини яратишга муваффақ бўлишди. Улар танланган тўлов усули ва манзилига боғланган ва мижозлар буюртма бериш учун фақат Amazon 1-Click'даги каби иборани ва ПИН-кодни киритишлари керак эди.

Хизмат 2009 йилдан 2012 йилгача мавжуд эди.

Amazon ким ошди савдоси

Amazon 1999 йилда Amazon Auction номли eBay'га ўхшаш ким ошди савдоси сайтини очди ва бир неча йил ўтиб ёпилди. Хизмат Amazon Marketplace'нинг кашшофига айланди, у ерда учинчи томон сотувчилари Amazon.com'да сотиш учун ўз маҳсулотларини рўйхатга олишади.


5-iyul kuni Amazon asoschisi Jeff Bezos kompaniyaning ijroiya raisi boʻlish uchun bosh direktor lavozimidan ketadi. Koʻp yillar davomida u korporativ madaniyatni yaratdi, unda xato biznesning maqbul va hatto zarur qismi hisoblanadi. Qoʻyida kompaniya Bezos rahbarligi paytida yoʻl qoʻygan eng katta 25 xato haqida keltirib oʻtamiz. 

Tigel

Amazonʼga bepul oʻyinchi Crucible oʻyinini rivojlanishi uchun besh yil va bir necha million dollar kerak boʻldi. Oʻyin foyda keltirmadi, chunki u yetarli miqdordagi vaqtda oʻyinchilarni jalb qilmadi. Amazon uni 2020-yil iyun oyida doʻkonlardan qaytarib oldi.


5 июль куни Amazon асосчиси Жефф Безос компаниянинг ижроия раиси бўлиш учун бош директор лавозимидан кетади. Кўп йиллар давомида у корпоратив маданиятни яратди, унда хато бизнеснинг мақбул ва ҳатто зарур қисми ҳисобланади. Қўйида компания Безос раҳбарлиги пайтида йўл қўйган энг катта 25 хато ҳақида келтириб ўтамиз. 

Tigel

Amazon'га бепул ўйинчи Crucible ўйинини ривожланиши учун беш йил ва бир неча миллион доллар керак бўлди. Ўйин фойда келтирмади, чунки у етарли миқдордаги вақтда ўйинчиларни жалб қилмади. Amazon уни 2020 йил июнь ойида дўконлардан қайтариб олди.


Jeff Bezosning Amazonʼdagi faoliyatida 25 ta eng katta xatolari

Жефф Безоснинг Amazon'даги фаолиятида 25 та энг катта хатолари

Biznesga shartli ravishda ikki faktorga bo&lsquo;linadi va ularga turli omillar ta&rsquo;sir qiladi:

<ul>
	<li>mikromuhit: xaridorlar, yetkazib beruvchilar, raqobatchilar, kreditorlar;</li>
	<li>makromuhit: hukumat faoliyati, tabiat hodisalari, jamiyat holati.</li>
</ul>

PEST tahlili &ndash; bu tashkilot faoliyatiga ta&rsquo;sir ko&lsquo;rsatadigan makro muhitning barcha omillarini yagona tizimga to&lsquo;plashning oddiy usuli hisoblanadi. Bu usul uzoq muddatli rejalashtirish uchun alohida yoki SWOT tahlili bilan birgalikda ishlatilishi mumkin. Keyin ish natijalari SWOT jadvalidagi tahdid va imkoniyatlarning asosini tashkil etadi.

Tahlil qilish sabablari:

<ul>
	<li>bozordagi sharoitlar, imkoniyatlar, tahdidlar to&lsquo;g&lsquo;risida aniq tasavvurga ega bo&lsquo;lish;</li>
	<li>biznesni rivojlantirish strategiyasini aniqlash;</li>
	<li>raqobatlashish usulini tanlash;</li>
	<li>xatarlarni boshqarish.</li>
</ul>

PEST tahlil omillari

PEST tahlili to&lsquo;rtta omil guruhining qisqartmasi hisoblanadi:

P - siyosiy;

E - iqtisodiy;

S - ijtimoiy-madaniy;

T - texnologik.

<img alt="" src="https://biznesrivoj-vds-uploads.s3.eu-north-1.amazonaws.com/ckeditor_images/12-10-2020-06-23-13-1232.jpg" style="height:500px; width:880px" />

P harfi siyosiy va huquqiy sektorning barcha hodisalariga ishora qiladi. Ta&rsquo;sir etuvchi omillarni aniqlash uchun firmaning faoliyati amaldagi rejim va qonunchilikka, siyosiy barqarorlikka qanday bog&lsquo;liqligini tushunish kerak. Quyidagi savollarga javob berishga arziydi:

<ol>
	<li>Nafaqat mamlakatda, balki mintaqada, kompaniya faoliyat yuritadigan sohada ham qonunchilikni o&lsquo;zgartirish mumkinmi?</li>
	<li>O&lsquo;zgarishlar kompaniya ishiga, foydasiga qanchalik ta&rsquo;sir qiladi?</li>
</ol>

Odatda, kompaniya faoliyatiga tovarlarga ustama qo&lsquo;shimchani, soliqqa tortishni, tovarlarni sertifikatlashni, mijozlarni jalb qilish usullarini tartibga soluvchi qonunlar ta&rsquo;sir qiladi.

O&lsquo;zgaruvchan qonunchilikdan tashqari, davlat biznesga boshqa vositalar yordamida ta&rsquo;sir qilishi mumkin. Shuning uchun siyosiy omillarni tahlil qilishda mintaqadagi va sanoatdagi korrupsiya darajasi, davlatning xalqaro tashkilotlar va boshqa mamlakatlar bilan munosabatlarini hisobga olish tavsiya etiladi. Masalan, agar kompaniya boshqa mamlakatdan tovar ishlab chiqarish uchun xom ashyo buyurtma qilsa, unda munosabatlarni hisobga olish kerak.

E harfi sanoatning iqtisodiy holatiga ishora qiladi. Bozorni iloji boricha tavsiflovchi oltita asosiy parametrlar mavjud:

<ul>
	<li>iqtisodiy rivojlanish: uning pasayishi, turg&lsquo;unligi yoki o&lsquo;sishi;</li>
	<li>valyuta kurslarining tebranishlari va shu bilan bog&lsquo;liq bo&lsquo;lgan pul zaxiralari qiymatining o&lsquo;zgarishi;</li>
	<li>ishsiz fuqarolarning ulushi va ushbu ko&lsquo;rsatkichning dinamikasi;</li>
	<li>iqtisodiyotning globallashuv darajasi;</li>
	<li>sohada ish haqining o&lsquo;sishi;</li>
	<li>xom ashyoning yuqori narxi;</li>
	<li>maqsadli auditoriya daromadlarining o&lsquo;sishi;</li>
	<li>bank tendensiyalari.</li>
</ul>

<img alt="" src="https://biznesrivoj-vds-uploads.s3.eu-north-1.amazonaws.com/ckeditor_images/12-10-2020-06-30-27-1232.jpg" style="height:500px; width:880px" />

S harfi ijtimoiy-madaniy omillarga ishora qiladi. Ularni tahlil qilish uchun siz bir nechta asosiy parametrlardan boshlashingiz kerak. Birinchidan, demografik o&lsquo;sishni kuzatib borish muhimdir (aholi sonining ko&lsquo;payishi yoki kamayishi).

Kompaniyaning rivojlanishi uchun unga professional xodimlar kerak. Shuning uchun potensial kadrlar &ndash; sohada ishlayotgan va unga aloqador odamlar malakasi darajasi to&lsquo;g&lsquo;risida tasavvurga ega bo&lsquo;lish zarur.

Mahsulotlarga bo&lsquo;lgan talabni boshqarish uchun firma iste&rsquo;molchilarning o&lsquo;ziga xos mentaliteti, madaniy, qadriyatlarini yoki didini o&lsquo;ziga jalb qilishi kerak. Agar odamlar mahsulot yoki xizmatga oid afsonalar, stereotiplarga ega bo&lsquo;lsa, unda tahlillar davomida ularni tekshirish kerak.

T harfi texnologik omillarga ishora qiladi. Ular sohadagi texnologik taraqqiyotni tavsiflaydi. Siz quyidagi parametrlarga e&rsquo;tibor qaratishingiz kerak:

<ul>
	<li>mahsulot yoki xizmatni yaratish va targ&lsquo;ib qilishda foydalaniladigan asosiy texnologiyalardagi o&lsquo;zgarishlarning mavjudligi. Ushbu guruhga nafaqat jihozlarni takomillashtirish, balki biznes yuritishning yangi usullarini joriy etish, ijtimoiy tarmoqlarda targ&lsquo;ib qilish, shuningdek yangi xom ashyolardan foydalanish kiradi;</li>
	<li>internet va mobil qurilmalarning sanoat va bozor rivojlanishiga ta&rsquo;siri darajasi;</li>
	<li>kompaniyaning samarali raqobatlashishiga imkon beradigan IT-yangiliklar.</li>
</ul>

<img alt="" src="https://biznesrivoj-vds-uploads.s3.eu-north-1.amazonaws.com/ckeditor_images/12-10-2020-06-14-21-1232.jpg" style="height:500px; width:880px" />

Boshqa omillar 
Ba&rsquo;zan kengaytirilgan versiyadan mavjud vaziyatni va yuzaga kelishi mumkin bo&lsquo;lgan tahdidlarni chuqurroq anglash uchun foydalaniladi. Ba&rsquo;zi hollarda PESTEL tahlilidan foydalaniladi. Tahlil doirasida tabiiy yoki ekologik omillar (E - ekologik), agar ular kompaniya faoliyatiga ta&rsquo;sir ko&lsquo;rsatsa, qo&lsquo;shimcha ravishda o&lsquo;rganiladi. Masalan, omillar quyidagilar bo&lsquo;lishi mumkin:

<ul>
	<li>mintaqadagi iqlimning xususiyatlari;</li>
	<li>ob-havo;</li>
	<li>ekologik vaziyat va aholining sotib olish qobiliyati o&lsquo;rtasidagi bog&lsquo;liqlik</li>
</ul>

Shuningdek, mintaqaning asosiy daromad guruhi foydali qazilmalarni qazib olish, qishloq xo&lsquo;jaligi mahsulotlarini yetishtirishga to&lsquo;g&lsquo;ri keladigan bo&lsquo;lsa, PESTEL tahlilini o&lsquo;tkazish tavsiya etiladi. Bunday holda, potensial mijozlar va ularning daromadlari iqlim va ekologiyaga bog&lsquo;liq.

PESTEL tahlili doirasida yuridik omillar (L &ndash; huquqiy) siyosiy omillarning katta guruhidan alohida ajralib turadi. Ushbu kichik guruh mehnat qonunchiligi, iste&rsquo;molchilar huquqlarini himoya qilishni o&lsquo;z ichiga oladi.

PESTEL&#39;dan foydalanish sizga aniqroq strategiyani ishlab chiqishga imkon beradi. Atrof-muhit jihatlari maqsadli auditoriyaning aniq portretini yaratishga yordam beradi va huquqiy jihatlar xatarlar ehtimolini kamaytiradi.

PESTEL tahlili sanoat omillarini alohida toifaga ajratishni nazarda tutadi. Bu ma&rsquo;lum bir sohaga xos bo&lsquo;lgan omillar. Bundan tashqari, ekologik va huquqiy omillar o&lsquo;rganiladi. Yana ikkita turi bor:

<img alt="" src="https://biznesrivoj-vds-uploads.s3.eu-north-1.amazonaws.com/ckeditor_images/12-10-2020-06-15-30-1232.jpg" style="height:500px; width:880px" />

<ul>
	<li>STEEP &ndash; axloqiy hodisalarga e&rsquo;tibor qaratadigan klassik tahlil;</li>
	<li>LONGPEST &ndash; bu mahalliy, milliy va global darajada omillarni qo&lsquo;shimcha baholashning klassik versiyasi.</li>
</ul>

Tahlil prinsiplari

Tahlil samarali bo&lsquo;lishi uchun u muayyan prinsiplarga muvofiq amalga oshirilishi kerak. Nafaqat mavjud bo&lsquo;lgan omillarni, balki kelajakda paydo bo&lsquo;lishi mumkin bo&lsquo;lgan omillarni ham tahlil qilish kerak. Shuning uchun tahlilni o&lsquo;tkazish uchun tegishli sohalar mutaxassislarini jalb qilish maqsadga muvofiqdir.

Kompaniyaning muvaffaqiyatli rivojlanish ehtimolini oshirishda o&lsquo;rganish uchun iloji boricha ishonchli va batafsil ma&rsquo;lumotlarni to&lsquo;plash tavsiya etiladi. Kengaytirilgan PESTEL tahlilini ideal tarzda bajarish kerak. Agar siz o&lsquo;zingizni klassik tahlil bilan cheklasangiz, ma&rsquo;lumotlar muhim biznes qarorlarini qabul qilish uchun yetarli bo&lsquo;lmaydi.

Tahlil quyidagi algoritm bo&lsquo;yicha amalga oshiriladi:

<img alt="" src="https://biznesrivoj-vds-uploads.s3.eu-north-1.amazonaws.com/ckeditor_images/12-10-2020-06-22-27-1232.jpg" style="height:500px; width:880px" />

<ul>
	<li>Foyda ta&rsquo;sir qilishi mumkin bo&lsquo;lgan omillarni aniqlash;</li>
	<li>Har bir omil &ndash; uning tabiat va dinamikada qanday o&lsquo;zgarganligi to&lsquo;g&lsquo;risida ma&rsquo;lumot to&lsquo;plash;</li>
	<li>Faktorning qanchalik muhimligini, uning biznesga qanchalik kuchli ta&rsquo;sirini aniqlash;</li>
	<li>Jadvalga omillarni kiritish.</li>
</ul>

Faktorlarni aniqlash uchun siz turli xil mutaxassislar o&lsquo;rtasida so&lsquo;rov o&lsquo;tkazishingiz mumkin. Masalan, savdo menejerlari, bo&lsquo;limlar rahbarlari, muhandislar yoki ishlab chiqarish sohasidagi ishchilar, sotuvchilar bilan suhbatlashing. Qo&lsquo;shimcha ma&rsquo;lumotni bepul manbalardan olish mumkin. Boshqa mamlakatlarda sanoat qanday rivojlanayotgani va biznes qanday muammolarga duch kelganini taqqoslash foydalidir. Ushbu ma&rsquo;lumotlar Internetda, biznes nashrlarida yoki mustaqil bozor ekspertlaridan olinishi mumkin. Yig&lsquo;ilgan ma&rsquo;lumotlarni o&lsquo;rganib chiqib, tahlilchi kelgusi 3-5 yil ichida biznesga ta&rsquo;sir ko&lsquo;rsatadigan omillar ro&lsquo;yxatiga ega bo&lsquo;ladi.

Бизнесга шартли равишда икки факторга бўлинади ва уларга турли омиллар таъсир қилади:

<ul>
	<li>микромуҳит: харидорлар, етказиб берувчилар, рақобатчилар, кредиторлар;</li>
	<li>макромуҳит: ҳукумат фаолияти, табиат ҳодисалари, жамият ҳолати.</li>
</ul>

PEST таҳлили &ndash; бу ташкилот фаолиятига таъсир кўрсатадиган макро муҳитнинг барча омилларини ягона тизимга тўплашнинг оддий усули ҳисобланади. Бу усул узоқ муддатли режалаштириш учун алоҳида ёки SWОТ таҳлили билан биргаликда ишлатилиши мумкин. Кейин иш натижалари SWОТ жадвалидаги таҳдид ва имкониятларнинг асосини ташкил этади.

Таҳлил қилиш сабаблари:

<ul>
	<li>бозордаги шароитлар, имкониятлар, таҳдидлар тўғрисида аниқ тасаввурга эга бўлиш;</li>
	<li>бизнесни ривожлантириш стратегиясини аниқлаш;</li>
	<li>рақобатлашиш усулини танлаш;</li>
	<li>хатарларни бошқариш.</li>
</ul>

PEST таҳлил омиллари

PEST таҳлили тўртта омил гуруҳининг қисқартмаси ҳисобланади:

P - сиёсий;

Е - иқтисодий;

S - ижтимоий-маданий;

Т - технологик.

<img alt="" src="https://biznesrivoj.uz/backend/web/uploads/ckeditor_images/12-10-2020-06-23-13-1232.jpg" style="height:500px; width:880px" />

P ҳарфи сиёсий ва ҳуқуқий секторнинг барча ҳодисаларига ишора қилади. Таъсир этувчи омилларни аниқлаш учун фирманинг фаолияти амалдаги режим ва қонунчиликка, сиёсий барқарорликка қандай боғлиқлигини тушуниш керак. Қуйидаги саволларга жавоб беришга арзийди:

<ol>
	<li>Нафақат мамлакатда, балки минтақада, компания фаолият юритадиган соҳада ҳам қонунчиликни ўзгартириш мумкинми?</li>
	<li>Ўзгаришлар компания ишига, фойдасига қанчалик таъсир қилади?</li>
</ol>

Одатда, компания фаолиятига товарларга устама қўшимчани, солиққа тортишни, товарларни сертификатлашни, мижозларни жалб қилиш усулларини тартибга солувчи қонунлар таъсир қилади.

Ўзгарувчан қонунчиликдан ташқари, давлат бизнесга бошқа воситалар ёрдамида таъсир қилиши мумкин. Шунинг учун сиёсий омилларни таҳлил қилишда минтақадаги ва саноатдаги коррупция даражаси, давлатнинг халқаро ташкилотлар ва бошқа мамлакатлар билан муносабатларини ҳисобга олиш тавсия этилади. Масалан, агар компания бошқа мамлакатдан товар ишлаб чиқариш учун хом ашё буюртма қилса, унда муносабатларни ҳисобга олиш керак.

Е ҳарфи саноатнинг иқтисодий ҳолатига ишора қилади. Бозорни иложи борича тавсифловчи олтита асосий параметрлар мавжуд:

<ul>
	<li>иқтисодий ривожланиш: унинг пасайиши, турғунлиги ёки ўсиши;</li>
	<li>валюта курсларининг тебранишлари ва шу билан боғлиқ бўлган пул захиралари қийматининг ўзгариши;</li>
	<li>ишсиз фуқароларнинг улуши ва ушбу кўрсаткичнинг динамикаси;</li>
	<li>иқтисодиётнинг глобаллашув даражаси;</li>
	<li>соҳада иш ҳақининг ўсиши;</li>
	<li>хом ашёнинг юқори нархи;</li>
	<li>мақсадли аудитория даромадларининг ўсиши;</li>
	<li>банк тенденциялари.</li>
</ul>

<img alt="" src="https://biznesrivoj.uz/backend/web/uploads/ckeditor_images/12-10-2020-06-30-27-1232.jpg" style="height:500px; width:880px" />

S ҳарфи ижтимоий-маданий омилларга ишора қилади. Уларни таҳлил қилиш учун сиз бир нечта асосий параметрлардан бошлашингиз керак. Биринчидан, демографик ўсишни кузатиб бориш муҳимдир (аҳоли сонининг кўпайиши ёки камайиши).

Компаниянинг ривожланиши учун унга профессионал ходимлар керак. Шунинг учун потенциал кадрлар &ndash; соҳада ишлаётган ва унга алоқадор одамлар малакаси даражаси тўғрисида тасаввурга эга бўлиш зарур.

Маҳсулотларга бўлган талабни бошқариш учун фирма истеъмолчиларнинг ўзига хос менталитети, маданий, қадриятларини ёки дидини ўзига жалб қилиши керак. Агар одамлар маҳсулот ёки хизматга оид афсоналар, стереотипларга эга бўлса, унда таҳлиллар давомида уларни текшириш керак.

Т ҳарфи технологик омилларга ишора қилади. Улар соҳадаги технологик тараққиётни тавсифлайди. Сиз қуйидаги параметрларга эътибор қаратишингиз керак:

<ul>
	<li>маҳсулот ёки хизматни яратиш ва тарғиб қилишда фойдаланиладиган асосий технологиялардаги ўзгаришларнинг мавжудлиги. Ушбу гуруҳга нафақат жиҳозларни такомиллаштириш, балки бизнес юритишнинг янги усулларини жорий этиш, ижтимоий тармоқларда тарғиб қилиш, шунингдек янги хом ашёлардан фойдаланиш киради;</li>
	<li>интернет ва мобил қурилмаларнинг саноат ва бозор ривожланишига таъсири даражаси;</li>
	<li>компаниянинг самарали рақобатлашишига имкон берадиган ИТ-янгиликлар.</li>
</ul>

<img alt="" src="https://biznesrivoj.uz/backend/web/uploads/ckeditor_images/12-10-2020-06-14-21-1232.jpg" style="height:500px; width:880px" />

Бошқа омиллар 
Баъзан кенгайтирилган версиядан мавжуд вазиятни ва юзага келиши мумкин бўлган таҳдидларни чуқурроқ англаш учун фойдаланилади. Баъзи ҳолларда PESTEL таҳлилидан фойдаланилади. Таҳлил доирасида табиий ёки экологик омиллар (Е - экологик), агар улар компания фаолиятига таъсир кўрсатса, қўшимча равишда ўрганилади. Масалан, омиллар қуйидагилар бўлиши мумкин:

<ul>
	<li>минтақадаги иқлимнинг хусусиятлари;</li>
	<li>об-ҳаво;</li>
	<li>экологик вазият ва аҳолининг сотиб олиш қобилияти ўртасидаги боғлиқлик</li>
</ul>

Шунингдек, минтақанинг асосий даромад гуруҳи фойдали қазилмаларни қазиб олиш, қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини етиштиришга тўғри келадиган бўлса, PESTEL таҳлилини ўтказиш тавсия этилади. Бундай ҳолда, потенциал мижозлар ва уларнинг даромадлари иқлим ва экологияга боғлиқ.

PESTEL таҳлили доирасида юридик омиллар (L &ndash; ҳуқуқий) сиёсий омилларнинг катта гуруҳидан алоҳида ажралиб туради. Ушбу кичик гуруҳ меҳнат қонунчилиги, истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилишни ўз ичига олади.

PESTEL&#39;дан фойдаланиш сизга аниқроқ стратегияни ишлаб чиқишга имкон беради. Атроф-муҳит жиҳатлари мақсадли аудиториянинг аниқ портретини яратишга ёрдам беради ва ҳуқуқий жиҳатлар хатарлар эҳтимолини камайтиради.

PESTEL таҳлили саноат омилларини алоҳида тоифага ажратишни назарда тутади. Бу маълум бир соҳага хос бўлган омиллар. Бундан ташқари, экологик ва ҳуқуқий омиллар ўрганилади. Яна иккита тури бор:

<img alt="" src="https://biznesrivoj.uz/backend/web/uploads/ckeditor_images/12-10-2020-06-15-30-1232.jpg" style="font-size:22px; height:500px; width:880px" />

<ul>
	<li>STEEP &ndash; ахлоқий ҳодисаларга эътибор қаратадиган классик таҳлил;</li>
	<li>LONGPEST &ndash; бу маҳаллий, миллий ва глобал даражада омилларни қўшимча баҳолашнинг классик версияси. 
	&nbsp;</li>
</ul>

Таҳлил принциплари

Таҳлил самарали бўлиши учун у муайян принципларга мувофиқ амалга оширилиши керак. Нафақат мавжуд бўлган омилларни, балки келажакда пайдо бўлиши мумкин бўлган омилларни ҳам таҳлил қилиш керак. Шунинг учун таҳлилни ўтказиш учун тегишли соҳалар мутахассисларини жалб қилиш мақсадга мувофиқдир.

Компаниянинг муваффақиятли ривожланиш эҳтимолини оширишда ўрганиш учун иложи борича ишончли ва батафсил маълумотларни тўплаш тавсия этилади. Кенгайтирилган PESTEL таҳлилини идеал тарзда бажариш керак. Агар сиз ўзингизни классик таҳлил билан чекласангиз, маълумотлар муҳим бизнес қарорларини қабул қилиш учун етарли бўлмайди.

Таҳлил қуйидаги алгоритм бўйича амалга оширилади:

<img alt="" src="https://biznesrivoj.uz/backend/web/uploads/ckeditor_images/12-10-2020-06-22-27-1232.jpg" style="font-size:22px; height:500px; width:880px" />

<ul>
	<li>Фойда таъсир қилиши мумкин бўлган омилларни аниқлаш;</li>
	<li>Ҳар бир омил &ndash; унинг табиат ва динамикада қандай ўзгарганлиги тўғрисида маълумот тўплаш;</li>
	<li>Факторнинг қанчалик муҳимлигини, унинг бизнесга қанчалик кучли таъсирини аниқлаш;</li>
	<li>Жадвалга омилларни киритиш.</li>
</ul>

Факторларни аниқлаш учун сиз турли хил мутахассислар ўртасида сўров ўтказишингиз мумкин. Масалан, савдо менежерлари, бўлимлар раҳбарлари, муҳандислар ёки ишлаб чиқариш соҳасидаги ишчилар, сотувчилар билан суҳбатлашинг. Қўшимча маълумотни бепул манбалардан олиш мумкин. Бошқа мамлакатларда саноат қандай ривожланаётгани ва бизнес қандай муаммоларга дуч келганини таққослаш фойдалидир. Ушбу маълумотлар Интернетда, бизнес нашрларида ёки мустақил бозор экспертларидан олиниши мумкин. Йиғилган маълумотларни ўрганиб чиқиб, таҳлилчи келгуси 3-5 йил ичида бизнесга таъсир кўрсатадиган омиллар рўйхатига эга бўлади.

PEST-tahlili nima, uni o‘rganish va qo‘llash kompaniyaga nima beradi?

PEST-таҳлили нима, уни ўрганиш ва қўллаш компанияга нима беради?

2022-yil — oʻz biznesingizni boshlash uchun ajoyib vaqt. Pandemiya koʻplab korxonalarni iqtisodiy nochor ahvolga solib qoʻyganidan soʻng, baʼzi tarmoqlarda boʻshliqlar paydo bo'ldi. Ijara narxlari tushdi va eng yaxshi joylarda joylashgan binolar mavjud boʻldi. Iqtisodiyot biroz mustahkamlangan va cheklovlar qisman olib tashlanganidan keyin oʻz biznesingizni boshlash uchun qulay fursat keldi.

**1. Maʼlumotlarni tahlil qilish agentligi**

Bugungi kunda aksariyat korxonalar maʼlumotlarga u yoki bu tarzda bogʻliq va ular koʻpincha uni aniqlay oladigan hamda biznesga haqiqiy qiymat keltira oladigan mutaxassisga muhtoj. Tahlilchi sifatida siz kompaniyalarga oʻz maʼlumotlarini yaxshiroq tushunishni taʼminlay olasiz va bundan tashqari, oʻrtacha maoshdan ham koʻproq pul topishingiz mumkin. Bu ish uchun asosiy talablar kuchli matematika va mantiqiy qobiliyatdir. Agar sizda butun jamoa boʻlsa, siz katta hajmdagi maʼlumotlarni boshqarishingiz va yirik kompaniyalarga xizmat qilishingiz mumkin.

**2. Kreativlik agentligi yarating**

Kreativlik agentliklari oʻz mijozlariga marketing, grafik dizayn, kontent yaratish, SEO optimallashtirish va ijtimoiy media reklamasi kabi turli xizmatlarni taqdim etadi. Agar sizda turli xil isteʼdodlar boʻlsa, ijodiy agentlikni ochish yaxshi fikr boʻlishi mumkin, chunki bu sizga bir nechta sohalarda ishlash imkonini beradi. Raqamli inqilob tez orada sekinlashishi haqida hech qanday alomat yoʻq, shuning uchun ijodiy agentliklarga talab faqat oʻsib boradi.

**3. Avtomobillarga xizmat koʻrsatish**

Avtomobillar soni tez surʼatlar bilan oʻsib bormoqda, shu bilan birga sifatli xizmatlarga boʻlgan ehtiyojga ham. Katta shaharlarda bu sohada yuqori raqobat mavjud, ammo haydovchilar yaxshi xizmat koʻrsatish uchun uzoq vaqt kutishlari kerak. Shuning uchun, joy hali ham toʻliq toʻldirilmagan. 
Avtoulovlarni taʼmirlash ustaxonasi, shuningdek, maxsus stereo va signalizatsiya, oynani qoraytirish va bozorni yangilash kabi xizmatlarni ham taklif qilishi mumkin. Siz xizmatlar roʻyxatini sozlash va detallashtirishning zamonaviy tendensiyalariga muvofiq toʻldirishingiz mumkin. Ushbu biznesning eng qiziq tomoni shundaki, siz shahar markazida katta narxga ega boʻlgan mulkni qidirishingiz shart emas. 

Siz qulay hududni tanlashingiz va u yerda yashashingiz mumkin. Ha, avtoservisni ochish maʼlumotlarni tahlil qilish yoki onlayn reklama agentligiga qaraganda ancha koʻp sarmoya talab qiladi. Sizga yuklarga xizmat koʻrsatish stansiyalari, gʻildiraklarni tekislash stendlari, toʻgʻrilash uskunalari, diagnostika uskunalari va boshqalar uchun gidravlik lift kerak boʻladi. Ammo bu juda foydali biznes.

**4. Kompyuterlarni taʼmirlash** 

Siz texnologiya dahosimisiz? Nima uchun kompyuter xizmatini ochish orqali texnik qobiliyatingizni daromadga aylantirmaysiz? Dunyo boʻylab milliarddan ortiq kompyuterlar qoʻllanilsa, vaqti-vaqti bilan biror narsaning buzilishi muqarrar. Va bu holda, usta kerak. Kompyuterlarni taʼmirlash ustaxonalari keng koʻlamli korxonalar boʻlib, ular yetarli vaqt va fidoyilik bilan kattaroq, daromadliroq boʻlishi mumkin. Shuningdek, siz smartfonlar, naushniklar va planshetlarni taʼmirlash orqali biznesingizni kengaytirishingiz mumkin.

**5. Nostandart buyurtma mebellarini yaratish**

Buyurtma qilingan mebel hozirda urfda va koʻproq odamlar qiziqarli mebel qismlarini qidirmoqda. Odamlar yuqori sifatli va zamonaviy yechimlar uchun koʻp pul berishga tayyor. Agar sizga yoqsa — bu sohada ishlashni boshlashdan qoʻrqmang. Har doim mijozlar bor. Ushbu ish yoʻnalishiga qoʻyiladigan asosiy talablar yogʻochni qayta ishlashning mukammal mahorati, ijodkorlik va tafsilotlarga eʼtibor berishdir.


2022 йил — ўз бизнесингизни бошлаш учун ажойиб вақт. Пандемия кўплаб корхоналарни иқтисодий ночор аҳволга солиб қўйганидан сўнг, баъзи тармоқларда бўшлиқлар пайдо. Ижара нархлари тушди ва энг яхши жойларда жойлашган бинолар мавжуд бўлди бўлди. Иқтисодиёт бироз мустаҳкамланган ва чекловлар қисман олиб ташланганидан кейин ўз бизнесингизни бошлаш учун қулай фурсат келди.

**1. Маълумотларни таҳлил қилиш агентлиги**

Бугунги кунда аксарият корхоналар маълумотларга у ёки бу тарзда боғлиқ ва улар кўпинча уни аниқлай оладиган ҳамда бизнесга ҳақиқий қиймат келтира оладиган мутахассисга муҳтож. Таҳлилчи сифатида сиз компанияларга ўз маълумотларини яхшироқ тушунишни таъминлай оласиз ва бундан ташқари, ўртача маошдан ҳам кўпроқ пул топишингиз мумкин. Бу иш учун асосий талаблар кучли математика ва мантиқий қобилиятдир. Агар сизда бутун жамоа бўлса, сиз катта ҳажмдаги маълумотларни бошқаришингиз ва йирик компанияларга хизмат қилишингиз мумкин.

**2. Креативлик агентлиги яратинг**

Креативлик агентликлари ўз мижозларига маркетинг, график дизайн, контент яратиш, SEO оптималлаштириш ва ижтимоий медиа рекламаси каби турли хизматларни тақдим этади. Агар сизда турли хил истеъдодлар бўлса, ижодий агентликни очиш яхши фикр бўлиши мумкин, чунки бу сизга бир нечта соҳаларда ишлаш имконини беради. Рақамли инқилоб тез орада секинлашиши ҳақида ҳеч қандай аломат йўқ, шунинг учун ижодий агентликларга талаб фақат ўсиб боради.

**3. Автомобилларга хизмат кўрсатиш**

Автомобиллар сони тез суръатлар билан ўсиб бормоқда, шу билан бирга сифатли хизматларга бўлган эҳтиёжга ҳам. Катта шаҳарларда бу соҳада юқори рақобат мавжуд, аммо ҳайдовчилар яхши хизмат кўрсатиш учун узоқ вақт кутишлари керак. Шунинг учун, жой ҳали ҳам тўлиқ тўлдирилмаган. 

Автоуловларни таъмирлаш устахонаси, шунингдек, махсус стерео ва сигнализация, ойнани қорайтириш ва бозорни янгилаш каби хизматларни ҳам таклиф қилиши мумкин. Сиз хизматлар рўйхатини созлаш ва деталлаштиришнинг замонавий тенденцияларига мувофиқ тўлдиришингиз мумкин. Ушбу бизнеснинг энг қизиқ томони шундаки, сиз шаҳар марказида катта нархга эга бўлган мулкни қидиришингиз шарт эмас. 

Сиз қулай ҳудудни танлашингиз ва у ерда яшашингиз мумкин. Ҳа, автосервисни очиш маълумотларни таҳлил қилиш ёки онлайн реклама агентлигига қараганда анча кўп сармоя талаб қилади. Сизга юкларга хизмат кўрсатиш станциялари, ғилдиракларни текислаш стендлари, тўғрилаш ускуналари, диагностика ускуналари ва бошқалар учун гидравлик лифт керак бўлади. Аммо бу жуда фойдали бизнес.

**4. Компьютерларни таъмирлаш** 

Сиз технология даҳосимисиз? Нима учун компьютер хизматини очиш орқали техник қобилиятингизни даромадга айлантирмайсиз? Дунё бўйлаб миллиарддан ортиқ компьютерлар қўлланилса, вақти-вақти билан бирор нарсанинг бузилиши муқаррар. Ва бу ҳолда, уста керак. Компьютерларни таъмирлаш устахоналари кенг кўламли корхоналар бўлиб, улар етарли вақт ва фидойилик билан каттароқ, даромадлироқ бўлиши мумкин. Шунингдек, сиз смартфонлар, наушниклар ва планшетларни таъмирлаш орқали бизнесингизни кенгайтиришингиз мумкин.

**5. Ностандарт буюртма мебелларини яратиш**

Буюртма қилинган мебель ҳозирда урфда ва кўпроқ одамлар қизиқарли мебель қисмларини қидирмоқда. Одамлар юқори сифатли ва замонавий ечимлар учун кўп пул беришга тайёр. Агар сизга ёқса — бу соҳада ишлашни бошлашдан қўрқманг. Ҳар доим мижозлар бор. Ушбу иш йўналишига қўйиладиган асосий талаблар ёғочни қайта ишлашнинг мукаммал маҳорати, ижодкорлик ва тафсилотларга эътибор беришдир.



2022-yil — oʻz biznesingizni boshlash uchun ajoyib vaqt. Pandemiya koʻplab korxonalarni iqtisodiy nochor ahvolga solib qoʻyganidan soʻng, baʼzi tarmoqlarda boʻshliqlar paydo bo'ldi. Ijara narxlari tushdi va eng yaxshi joylarda joylashgan binolar mavjud boʻldi. Iqtisodiyot biroz mustahkamlangan va cheklovlar qisman olib tashlanganidan keyin oʻz biznesingizni boshlash uchun qulay fursat keldi.

2022 йил — ўз бизнесингизни бошлаш учун ажойиб вақт. Пандемия кўплаб корхоналарни иқтисодий ночор аҳволга солиб қўйганидан сўнг, баъзи тармоқларда бўшлиқлар пайдо бўлди. Ижара нархлари тушди ва энг яхши жойларда жойлашган бинолар мавжуд бўлди. Иқтисодиёт бироз мустаҳкамланган ва чекловлар қисман олиб ташланганидан кейин ўз бизнесингизни бошлаш учун қулай фурсат келди.

large_goya.jpg

medium_goya.jpg

small_goya.jpg

thumbnail_goya.jpg

goya.jpg

2022-yilda biznesni boshlash uchun 5 variant

2022 йилда бизнесни бошлаш учун 5 вариант

“Chortoq” bosh direktori Aleksey Tudakov  kompaniya bozordagi 4 yillik faoliyati davomida bozorning yarmini zabt etishga muvaffaq bo‘lgani haqida ham o‘rtoqlashdi.

Qaysi mahsulotni isteʼmol qilishimiz haqida qanchalik tez-tez o‘ylaymiz - mahalliy yoki import? Bugun biz Namangan shahrida joylashgan Chortoq maishiy mineral suvini ishlab chiqarish haqida gapirib beramiz. Ishlab chiqarishga 4,5 million dollar sarmoya kiritildi, suv MDH, Yevropa va Sharqiy Osiyo mamlakatlariga eksport qilinmoqda va yaqin kelajakda korxona uchinchi smenani ishga tushirmoqda, bu esa kechayu-kunduz suv ishlab chiqarishni anglatadi.

“Kapital.uz” “Chortoq” kompaniyasi bosh direktori Aleksey Tudakov bilan suhbatlashib, kompaniya tarixi va rejalari bilan tanishdi.

**— Bozorga kirganingizda Borjomi timsolida katta raqobatchi bor edi. Mahsulotni ishga tushirishdan oldin tahlil qilishda o‘zingiz uchun qanday raqobatdosh ustunliklarni taʼkidladingiz?**

2017 yilning qishida biz bozor tadqiqotini o‘tkazdik. Borjomi shubhasiz hukmronlik qildi. Tadqiqotlar asosida O‘zbekistonda shifobaxsh suv bozori yo‘qligini va biz uni noldan yaratishimiz kerakligini tushundik. O‘zbekistonda sifatli, yuqori sifatli mahalliy mahsulot yo‘qligi ham yaqqol ko‘rinib turardi. Biz innovator edik. Biz boshlagan birinchi narsa sifatli va foydali xususiyatlar edi. Sovet davrida suv juda yaxshi tanilgan va o‘rganilgan, ammo bizda u deyarli unutilgan. Afsuski, sog‘liq uchun foydalar hikoyaning faqat bir qismidir. Biz yuqori sifatli mahsulot ishlab chiqarishimiz kerak edi. Raqamlarga murojaat qiladigan bo‘lsak, 2017 yilda yillik tovar aylanmasi past – 1,8 milliard so‘m atrofida bo‘lgan. Shu bilan birga, ushbu mablag‘ni tovar, **mahsulotni sotish uchun 800 million so‘mdan ortiq mablag‘ sarfladik.**

Agar biz raqobatdosh ustunliklar haqida gapiradigan bo‘lsak, unda ularning ko‘pi bor. Keling, taʼm va mineralizatsiyadan boshlaylik. Bizning suvimizda 22 ta asosiy iz element mavjud va boshqalar kamroq aniqlanadi. Shu bilan birga, minerallar mukammal muvozanatda. Boshqalar ustidan kuchli ustunlik qiladigan elementlar yo‘q, umumiy minerallashuv deyarli ikki baravar past. Shunday qilib, bizning suvimiz kasalliklarning oldini olish uchun ham, chanqog‘ingizni qondirish uchun kundalik foydalanish uchun ham mos keladi. Mikroelementlar miqdori ham yengil yumshoq taʼmni aniqlaydi. 

Alohida, biz raqobatchilar suvining gazlanish darajasini tahlil qildik va suvni karbonat angidrid bilan kamroq to‘yingan qildik. Bundan tashqari, suvda odamlar uchun kunlik yod normasi mavjud bo‘lib, bu bizning endemik mintaqamizda alohida ahamiyatga ega. Mahsulotimiz tashqi ko‘rinishida ham mahalliy aholining xohish-istaklarini inobatga olgan holda ishlab chiqilgan. Ko‘plab tadqiqotlar olib borildi, fokus-guruhlar. Biz mahsulotning tashqi ko‘rinishini tanlashga juda jiddiy yondashdik. Boshqa imtiyozlarga kuchli mahalliy jamoa va narx nuqtasi kiradi. Biz barcha xorijiy analoglardan arzonroqmiz. Shu bilan birga, biz ulardan na tashqi ko‘rinishda, na taʼmda kam emasmiz.
 
**- Ishga tushirish paytida qancha mablag‘ sarflandi - bu shaxsiy kapitalmi, investitsiyalarmi yoki kreditlarmi?**
 
Korxonani tashkil etishga 4,5 million dollardan ortiq sarmoya kiritildi. Bular ham xususiy investitsiyalar, ham Gollandiyadan kelgan investitsiya kompaniyasining sarmoyalari edi.
 
**– Hozirgi vaziyat haqida gapiradigan bo‘lsak – bozor haqida qisqacha to‘xtalib o‘tsangiz, mahsulot qanchalik raqobatbardosh ekani, 2020 yilda nima evaziga va qanday aylanmaga erishdingiz?**
 
Agar hozirgi vaqt haqida gapiradigan bo‘lsak, bizning kompaniyamiz shifobaxsh  suvlar bozorida yetakchi hisoblanadi. Tabiiyki, raqobatchilar uxlamaydilar va bozorda yana ko‘plab takliflar paydo bo‘ldi. Kompaniyaning 2020 yilda aylanmasi 40 milliard so‘mdan ortiqni tashkil etdi. 

Kompaniya o‘sib bormoqda va rivojlanmoqda. Bundan tashqari, 2020 yilda biz yangi loyihalarni ishga tushirdik. Biz bozorga 0,75 litr suvli oilaviy formatni taqdim etdik. Biz shakar qo‘shilmagan, tabiiy taʼmga ega shifobaxsh stol suvini ishlab chiqardik - endi bu global tendensiya. O‘zbekistonda bu segmentda biz kashshof bo‘ldik.

Qolaversa, “Chortoq”ning rivojlanishini kuzatgan Rossiya kompaniyasi brendga qiziqib, biznesning 40% ulushini sotib oldi. Mablag‘lar ishlab chiqarish va mahsulot turlarini kengaytirishga yo‘naltiriladi.
 
**– Ishlab chiqarish Namanganda joylashgan. Oylik xarajatlar nuqtai nazaridan, sarf-xarajatlar paketi qanday? Xom ashyo, ishlab chiqarish, ijaraga berish, tashish va tarqatish (mamlakat ichida).**
 
Xarajatlar to‘plami yetarlicha katta. Biz sifatni taʼminlash va texnik xizmat ko‘rsatish uchun ko‘p pul sarflaymiz. O‘z saytimizdan tashqari, biz xom ashyo va materiallarni saqlash uchun saytlarni ijaraga olishga majburmiz. Shisha ishlab chiqarishda mavsumiy omil juda yuqori. Yashil shisha butun yil davomida ishlab chiqarilmaydi, shuning uchun idishlarni sotib olish va yetkazib berish muddatlarini aniq rejalashtirish kerak. Biz o‘z avtoparkimizga ega bo‘lishga harakat qilamiz, ammo, afsuski, bu logistika so‘rovlarini 100% qoplash uchun yetarli emas, biz transport vositasini ijaraga olishga majburmiz. Logistika xarajatlarining umumiy ulushi tovar aylanmasining 2 dan 4% gacha o‘zgarib turadi. Ayni paytda korxonada 150 dan ortiq ish o‘rni yaratilgan. FMSG (tezkor isteʼmol tovarlari) bozori juda to‘yingan va raqobatbardosh ish sharoitlarini saqlashni talab qiladi. 

Ish haqi fondi korxona xarajatlarining salmoqli qismini tashkil qiladi. Koronavirus va ayrim jarayonlar munosabati bilan oxirgi paytlarda xomashyo va materiallar narxining sezilarli darajada oshishi kuzatilmoqda. O‘sish deyarli hamma narsaga taʼsir qildi, plyonka ko‘rinishidagi qadoqlash materiallaridan metallgacha, bu reklama materiallari narxida aks etadi. Agar tarqatish xarajatlari haqida gapiradigan bo‘lsak, distribyutorning javonlarda suv mavjudligini taʼminlash va savdo nuqtalaridan pul yig‘ish kabi muhim funksiyaga ega bo‘lishidan tashqari, u o‘z ishi bilan pul ishlashni xohlaydigan tijorat korxonasidir. Ularning ishini ham nazorat qilish kerak, bu tijorat bo‘limining vazifalaridan biridir. 

Siz tushunishingiz kerakki, mahsulot fabrikadan chiqqandan so‘ng darhol do‘kon javoniga etib bormaydi. Birinchidan, u distribyutorga boradi va u o‘z marjasini mahsulotga tikib, uni savdo nuqtasiga sotadi, u ham o‘z darajasida daromad oladi. Shunday qilib, mahsulotning narxi zavoddan isteʼmolchiga o‘tib, 50% gachako‘tarilishi mumkin. Agar mahsulotni ilgari surish haqida gapiradigan bo‘lsak, mahsulotni bozorga chiqarishning dastlabki qiymati aylanmaning 50% gacha yetishi mumkin. Endi raqamlar ancha past, ammo ular maʼlum darajadan pastga tusha olmaydi.
 
**- Bugungi kunda ishlab chiqarish qanday ko‘rinishga ega? Sizda qanday jihozlar bor, u qayerdan va qancha narxda? Bugun qanday imkoniyatlarga egasiz?**
 
Ayni paytda bizning ixtiyorimizda Koreya kompaniyasining liniyalari mavjud bo‘lib, uni sotib olish uchun 1 million dollardan ortiq mablag‘ sarflangan. Bu nafaqat liniyaning o‘zi, balki idishlarni quyish, qadoqlash uskunalari uchun filtrlash va suv tayyorlash tizimlari. Hozirda liniya soatiga 4000 shisha tezlikda ishlamoqda. Zavod uch smenada ishlaydi, biz ishlab chiqarish quvvatimizni qariyb 2,5 barobar oshirish imkonini beradigan italyan uskunalari kelishini kutmoqdamiz.
 
**- Ishlab chiqarish bilan bog‘liq qanday qiyinchiliklar bor? Masalan, sotuvchilar uchun narxlarning oshishi, xom ashyo importi yoki boshqa muammolar.**
 
Darhaqiqat, ular yetarlicha. Ichki bozorda plastmassa va metall granulalar narxining keskin oshishi, shuningdek, soda narxining oshishi kuzatildi. Qisqa vaqt ichida shisha butilka uchun ham narxlar oshdi. Energiya narxlari doimiy ravishda o‘sib bormoqda. Yozda har doim karbonat angidrid tanqisligi mavjud. Ishlab chiqarish uchun xomashyo, yorliqlar xorijdan keltiriladi. Qopqoqlarni chet eldan sotib olish kerak, chunki O‘zbekistonda kepkaning talab qilinadigan sifati yo‘q. Kadrlar bilan bog‘liq muammolar mavjud. Mehnat bozorida odamlarning katta taklifiga qaramay, malakali kadrlarni topish juda qiyin. Bu barcha sohalarga - ham moliyaviy, ham ishlab chiqarishga tegishli. Yashil shisha ishlab chiqarishdagi mavsumiy omil ham moliyaviy, ham saqlash, ham logistika uchun maʼlum qiyinchiliklarni keltirib chiqaradi.
 
**– Bugungi kunda ishlab chiqarishda nechta yo‘nalish bor? Yoki mahsulot qatori nima?**
 
Ayni paytda biz 0,33, 0,5 va 0,75 litrli uchta formatda shifobaxsh stol suvini ishlab chiqaramiz. Bundan tashqari, bizda 0,5 va 0,33 litr formatlarda ohak, limon va yalpiz taʼmiga ega shifobaxsh stol suvlari mavjud.
 
**- Mahsulot vitrinalarga tushgunga qadar qanday sertifikatlanadi?**
 
Biz sertifikatlashtirishning bir necha bosqichlarini o‘tkazamiz. Bu mahalliy regulyatorning talablariga muvofiqligini sertifikatlash, shuningdek, HASSAP va FSSC talablariga muvofiqligini xalqaro sertifikatlash. Shuningdek, bojxona ittifoqi mamlakatlari uchun SGR sertifikati. Sertifikatlash jarayoni kompaniyaning standartlarga muvofiqligini tekshirishni o‘z ichiga oladi - bu bir qator normativ tahlillar, qadoqlash va ishlab chiqarish jarayonlarining xalqaro sifat va oziq-ovqat xavfsizligi standartlariga muvofiqligi.

**– Bugungi kunda eksport bilan bog‘liq vaziyat qanday? Qaysi davlatlarga yetkazib berasiz, distribyutorlar bilan muammoni qanday hal qilasiz, yetkazib berish hajmi qancha?**
 
Keyingi yillarda eksportimiz geografiyasi kengaydi. Afg‘oniston, Janubiy Koreya, Rossiya, Tojikiston, Qirg‘iziston, Qozog‘iston va Belarus Respublikasiga eksport qilamiz. Afsuski, so‘nggi ikki yil ichida Tojikiston muhim himoya bojlarini joriy qildi va O‘zbekistondan keladigan ichimliklar bozorini amalda yopdi. Eksport qilishda siz kabi mahsulotga ishonadigan va uni rivojlantiradigan yaxshi distribyutorni topish juda qiyin. Eksport bozorlarida ko‘plab raqobatchilar mavjud. Hamma joyda sizga to‘g‘ri yondashuvlar, to‘g‘ri sheriklar kerak. Ayni paytda biz eksportni rivojlantirishning jiddiy va uzoq yo‘lining boshida turibmiz. 

Ayni paytda eksport hajmi kompaniya aylanmasining 5 foizidan oshmaydi. So‘nggi yillarda davlat eksportchilarga faol yordam bermoqda - bu jarayon ancha osonlashdi. Biroq, shifobaxsh suv uzoq muddatli tizimli yondashuvni va katta investitsiyalarni talab qiladi, shuning uchun biz hozircha sayohatning boshidamiz. 2019 yilda O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining obyektimizga tashrifi chog‘ida men ularga bizning maqsadimiz suvni O‘zbekistondan tashqarida ham mashhur qilish ekanligini aytdim. Odamlar «Chortok» degan so‘zni eshitsa, O‘zbekistonni iliqlik va muhabbat bilan eslashlarini xohlaymiz.



«Chortoq» бош директори Алексей Тудаков  компания бозордаги 4 йиллик фаолияти давомида бозорнинг ярмини забт этишга муваффақ бўлгани ҳақида ҳам ўртоқлашди.

Қайси маҳсулотни истеъмол қилишимиз ҳақида қанчалик тез-тез ўйлаймиз - маҳаллий ёки импорт? Бугун биз Наманган шаҳрида жойлашган Chortoq маиший минерал сувини ишлаб чиқариш ҳақида гапириб берамиз. Ишлаб чиқаришга 4,5 миллион доллар сармоя киритилди, сув МДҲ, Европа ва Шарқий Осиё мамлакатларига экспорт қилинмоқда ва яқин келажакда корхона учинчи сменани ишга туширмоқда, бу эса кечаю-кундуз сув ишлаб чиқаришни англатади.

«Kapital.uz» «Chortoq» компанияси бош директори Алексей Тудаков билан суҳбатлашиб, компания тарихи ва режалари билан танишди.

**— Бозорга кирганингизда Боржоми тимсолида катта рақобатчи бор эди. Маҳсулотни ишга туширишдан олдин таҳлил қилишда ўзингиз учун қандай рақобатдош устунликларни таъкидладингиз?**

2017 йилнинг қишида биз бозор тадқиқотини ўтказдик. Боржоми шубҳасиз ҳукмронлик қилди. Тадқиқотлар асосида Ўзбекистонда шифобахш сув бозори йўқлигини ва биз уни нолдан яратишимиз кераклигини тушундик. Ўзбекистонда сифатли, юқори сифатли маҳаллий маҳсулот йўқлиги ҳам яққол кўриниб турарди. Биз инноватор эдик. Биз бошлаган биринчи нарса сифатли ва фойдали хусусиятлар эди. Совет даврида сув жуда яхши танилган ва ўрганилган, аммо бизда у деярли унутилган. Афсуски, соғлиқ учун фойдалар ҳикоянинг фақат бир қисмидир. Биз юқори сифатли маҳсулот ишлаб чиқаришимиз керак эди. Рақамларга мурожаат қиладиган бўлсак, 2017 йилда йиллик товар айланмаси паст – 1,8 миллиард сўм атрофида бўлган. Шу билан бирга, ушбу маблағни товар, **маҳсулотни сотиш учун 800 миллион сўмдан ортиқ маблағ сарфладик.**

Агар биз рақобатдош устунликлар ҳақида гапирадиган бўлсак, унда уларнинг кўпи бор. Келинг, таъм ва минерализациядан бошлайлик. Бизнинг сувимизда 22 та асосий из элемент мавжуд ва бошқалар камроқ аниқланади. Шу билан бирга, минераллар мукаммал мувозанатда. Бошқалар устидан кучли устунлик қиладиган элементлар йўқ, умумий минераллашув деярли икки баравар паст. Шундай қилиб, бизнинг сувимиз касалликларнинг олдини олиш учун ҳам, чанқоғингизни қондириш учун кундалик фойдаланиш учун ҳам мос келади. Микроэлементлар миқдори ҳам енгил юмшоқ таъмни аниқлайди. 

Алоҳида, биз рақобатчилар сувининг газланиш даражасини таҳлил қилдик ва сувни карбонат ангидрид билан камроқ тўйинган қилдик. Бундан ташқари, сувда одамлар учун кунлик ёд нормаси мавжуд бўлиб, бу бизнинг эндемик минтақамизда алоҳида аҳамиятга эга. Маҳсулотимиз ташқи кўринишида ҳам маҳаллий аҳолининг хоҳиш-истакларини инобатга олган ҳолда ишлаб чиқилган. Кўплаб тадқиқотлар олиб борилди, фокус-гуруҳлар. Биз маҳсулотнинг ташқи кўринишини танлашга жуда жиддий ёндашдик. Бошқа имтиёзларга кучли маҳаллий жамоа ва нарх нуқтаси киради. Биз барча хорижий аналоглардан арзонроқмиз. Шу билан бирга, биз улардан на ташқи кўринишда, на таъмда кам эмасмиз.
 
**- Ишга тушириш пайтида қанча маблағ сарфланди - бу шахсий капиталми, инвестицияларми ёки кредитларми?**
 
Корхонани ташкил этишга 4,5 миллион доллардан ортиқ сармоя киритилди. Булар ҳам хусусий инвестициялар, ҳам Голландиядан келган инвестиция компаниясининг сармоялари эди.
 
**– Ҳозирги вазият ҳақида гапирадиган бўлсак – бозор ҳақида қисқача тўхталиб ўтсангиз, маҳсулот қанчалик рақобатбардош экани, 2020 йилда нима эвазига ва қандай айланмага эришдингиз?**
 
Агар ҳозирги вақт ҳақида гапирадиган бўлсак, бизнинг компаниямиз шифобахш  сувлар бозорида етакчи ҳисобланади. Табиийки, рақобатчилар ухламайдилар ва бозорда яна кўплаб таклифлар пайдо бўлди. Компаниянинг 2020 йилда айланмаси 40 миллиард сўмдан ортиқни ташкил этди. Компания ўсиб бормоқда ва ривожланмоқда. Бундан ташқари, 2020 йилда биз янги лойиҳаларни ишга туширдик. Биз бозорга 0,75 литр сувли оилавий форматни тақдим этдик. Биз шакар қўшилмаган, табиий таъмга эга шифобахш стол сувини ишлаб чиқардик - энди бу глобал тенденция. Ўзбекистонда бу сегментда биз кашшоф бўлдик.

Қолаверса, «Chortoq»нинг ривожланишини кузатган Россия компанияси брендга қизиқиб, бизнеснинг 40% улушини сотиб олди. Маблағлар ишлаб чиқариш ва маҳсулот турларини кенгайтиришга йўналтирилади.
 

**– Ишлаб чиқариш Наманганда жойлашган. Ойлик харажатлар нуқтаи назаридан, сарф-харажатлар пакети қандай? Хом ашё, ишлаб чиқариш, ижарага бериш, ташиш ва тарқатиш (мамлакат ичида).**
 
Харажатлар тўплами етарлича катта. Биз сифатни таъминлаш ва техник хизмат кўрсатиш учун кўп пул сарфлаймиз. Ўз сайтимиздан ташқари, биз хом ашё ва материалларни сақлаш учун сайтларни ижарага олишга мажбурмиз. Шиша ишлаб чиқаришда мавсумий омил жуда юқори. Яшил шиша бутун йил давомида ишлаб чиқарилмайди, шунинг учун идишларни сотиб олиш ва етказиб бериш муддатларини аниқ режалаштириш керак. Биз ўз автопаркимизга эга бўлишга ҳаракат қиламиз, аммо, афсуски, бу логистика сўровларини 100% қоплаш учун етарли эмас, биз транспорт воситасини ижарага олишга мажбурмиз. Логистика харажатларининг умумий улуши товар айланмасининг 2 дан 4% гача ўзгариб туради. Айни пайтда корхонада 150 дан ортиқ иш ўрнияратилган. FMSG (тезкор истеъмол товарлари) бозори жуда тўйинган ва рақобатбардош иш шароитларини сақлашни талаб қилади. 

Иш ҳақи фонди корхона харажатларининг салмоқли қисмини ташкил қилади. Коронавирус ва айрим жараёнлар муносабати билан охирги пайтларда хомашё ва материаллар нархининг сезиларли даражада ошиши кузатилмоқда. Ўсиш деярли ҳамма нарсага таъсир қилди, плёнка кўринишидаги қадоқлаш материалларидан металлгача, бу реклама материаллари нархида акс этади. Агар тарқатиш харажатлари ҳақида гапирадиган бўлсак, дистрибюторнинг жавонларда сув мавжудлигини таъминлаш ва савдо нуқталаридан пул йиғиш каби муҳим функцияга эга бўлишидан ташқари, у ўз иши билан пул ишлашни хоҳлайдиган тижорат корхонасидир. 

Уларнинг ишини ҳам назорат қилиш керак, бу тижорат бўлимининг вазифаларидан биридир. Сиз тушунишингиз керакки, маҳсулот фабрикадан чиққандан сўнг дарҳол дўкон жавонига этиб бормайди. Биринчидан, у дистрибюторга боради ва у ўз маржасини маҳсулотга тикиб, уни савдо нуқтасига сотади, у ҳам ўз даражасида даромад олади. Шундай қилиб, маҳсулотнинг нархи заводдан истеъмолчига ўтиб, 50% гачакўтарилиши мумкин. Агар маҳсулотни илгари суриш ҳақида гапирадиган бўлсак, маҳсулотни бозорга чиқаришнинг дастлабки қиймати айланманинг 50% гача етиши мумкин. Энди рақамлар анча паст, аммо улар маълум даражадан пастга туша олмайди.
 
**- Бугунги кунда ишлаб чиқариш қандай кўринишга эга? Сизда қандай жиҳозлар бор, у қаердан ва қанча нархда? Бугун қандай имкониятларга эгасиз?**
 
Айни пайтда бизнинг ихтиёримизда Корея компаниясининг линиялари мавжуд бўлиб, уни сотиб олиш учун 1 миллион доллардан ортиқ маблағ сарфланган. Бу нафақат линиянинг ўзи, балки идишларни қуйиш, қадоқлаш ускуналари учун фильтрлаш ва сув тайёрлаш тизимлари. Ҳозирда линия соатига 4000 шиша тезликда ишламоқда. Завод уч сменада ишлайди, биз ишлаб чиқариш қувватимизни қарийб 2,5 баробар ошириш имконини берадиган итальян ускуналари келишини кутмоқдамиз.
 
**- Ишлаб чиқариш билан боғлиқ қандай қийинчиликлар бор? Масалан, сотувчилар учун нархларнинг ошиши, хом ашё импорти ёки бошқа муаммолар.**
 
Дарҳақиқат, улар етарлича. Ички бозорда пластмасса ва металл гранулалар нархининг кескин ошиши, шунингдек, сода нархининг ошиши кузатилди. Қисқа вақт ичида шиша бутилка учун ҳам нархлар ошди. Энергия нархлари доимий равишда ўсиб бормоқда. Ёзда ҳар доим карбонат ангидрид танқислиги мавжуд. Ишлаб чиқариш учун хомашё, ёрлиқлар хориждан келтирилади. Қопқоқларни чет элдан сотиб олиш керак, чунки Ўзбекистонда кепканинг талаб қилинадиган сифати йўқ. Кадрлар билан боғлиқ муаммолар мавжуд.

 Меҳнат бозорида одамларнинг катта таклифига қарамай, малакали кадрларни топиш жуда қийин. Бу барча соҳаларга - ҳам молиявий, ҳам ишлаб чиқаришга тегишли. Яшил шиша ишлаб чиқаришдаги мавсумий омил ҳам молиявий, ҳам сақлаш, ҳам логистика учун маълум қийинчиликларни келтириб чиқаради.
 
**– Бугунги кунда ишлаб чиқаришда нечта йўналиш бор? Ёки маҳсулот қатори нима?**
 
Айни пайтда биз 0,33, 0,5 ва 0,75 литрли учта форматда шифобахш стол сувини ишлаб чиқарамиз. Бундан ташқари, бизда 0,5 ва 0,33 литр форматларда оҳак, лимон ва ялпиз таъмига эга шифобахш стол сувлари мавжуд.
 
**- Маҳсулот витриналарга тушгунга қадар қандай сертификатланади?**
 
Биз сертификатлаштиришнинг бир неча босқичларини ўтказамиз. Бу маҳаллий регуляторнинг талабларига мувофиқлигини сертификатлаш, шунингдек, HASSAP ва FSSC талабларига мувофиқлигини халқаро сертификатлаш. Шунингдек, божхона иттифоқи мамлакатлари учун SGR сертификати. Сертификатлаш жараёни компаниянинг стандартларга мувофиқлигини текширишни ўз ичига олади - бу бир қатор норматив таҳлиллар, қадоқлаш ва ишлаб чиқариш жараёнларининг халқаро сифат ва озиқ-овқат хавфсизлиги стандартларига мувофиқлиги.
  
**– Бугунги кунда экспорт билан боғлиқ вазият қандай? Қайси давлатларга етказиб берасиз, дистрибьюторлар билан муаммони қандай ҳал қиласиз, етказиб бериш ҳажми қанча?**
 
Кейинги йилларда экспортимиз географияси кенгайди. Афғонистон, Жанубий Корея, Россия, Тожикистон, Қирғизистон, Қозоғистон ва Беларус Республикасига экспорт қиламиз. Афсуски, сўнгги икки йил ичида Тожикистон муҳим ҳимоя божларини жорий қилди ва Ўзбекистондан келадиган ичимликлар бозорини амалда ёпди. Экспорт қилишда сиз каби маҳсулотга ишонадиган ва уни ривожлантирадиган яхши дистрибюторни топиш жуда қийин. Экспорт бозорларида кўплаб рақобатчилар мавжуд. Ҳамма жойда сизга тўғри ёндашувлар, тўғри шериклар керак. Айни пайтда биз экспортни ривожлантиришнинг жиддий ва узоқ йўлининг бошида турибмиз. Айни пайтда экспорт ҳажми компания айланмасининг 5 фоизидан ошмайди. 

Сўнгги йилларда давлат экспортчиларга фаол ёрдам бермоқда - бу жараён анча осонлашди. Бироқ, шифобахш сув узоқ муддатли тизимли ёндашувни ва катта инвестицияларни талаб қилади, шунинг учун биз ҳозирча саёҳатнинг бошидамиз. 2019 йилда Ўзбекистон Республикаси Президентининг объектимизга ташрифи чоғида мен уларга бизнинг мақсадимиз сувни Ўзбекистондан ташқарида ҳам машҳур қилиш эканлигини айтдим. Одамлар «Чорток» деган сўзни эшитса, Ўзбекистонни илиқлик ва муҳаббат билан эслашларини хоҳлаймиз.



“Chortoq” bosh direktori Aleksey Tudakov  kompaniya bozordagi 4 yillik faoliyati davomida bozorning yarmini zabt etishga muvaffaq bo‘lgani haqida ham o‘rtoqlashdi.

«Chortoq» бош директори Алексей Тудаков  компания бозордаги 4 йиллик фаолияти давомида бозорнинг ярмини забт этишга муваффақ бўлгани ҳақида ҳам ўртоқлашди.

Энг машҳур

Сиз интернетда қайси йўналиш бўйича онлайн курсларда таҳсил олишни хоҳлаган бўлардингиз?